De behoeftepiramide van Maslow: de basisbehoeften-hiërarchie [uitleg]

De behoeftepiramide van Maslow: de basisbehoeften-hiërarchie

Ben jij al bekend met de behoeftepiramide van Maslow? Dit is de theorie van Maslow die probeert de behoeften van mensen in het leven in kaart te brengen. Mensen hebben nogal wat behoeften in het leven. Behoeften zijn dingen die je nodig hebt en die je wil bereiken. De theorie bestaat uit vijf verschillende universele behoeften waar elke mens behoefte aan heeft. Ontdekken wat deze universele behoeften precies zijn? In dit artikel bespreken we ze.

Hiërarchie van behoeften

Maslow brengt in zijn behoeften piramide een hiërarchie aan. Dit betekent dat niet alle behoeftes even belangrijk zijn. Er zijn bepaalde behoeftes die eerst voldoen moeten worden, voor er naar de volgende set behoeften kan worden gekeken. De basisbehoeften van de mens zijn onder andere voldoende eten en drinken, onderdak en voldoende slaap. Ook veiligheid is een basisbehoefte. Iets als sociale erkenning komt pas in een later stadium.

De verschillende basisbehoeften

Dit zijn de 5 basis categorieën van Maslow:

Physiological Needs (lichamelijke behoeften)

De fysiologische behoeften zijn de basisbehoeften van mensen. Deze behoeften hebben alles te maken met het goed laten functioneren van het menselijk lichaam. Als mens heb je genoeg eten en drinken nodig, maar ook zuurstof om adem te halen, je moet genoeg kunnen bewegen, genoeg slaap hebben en op tijd kunnen rusten. Als deze behoefte niet bevredigd worden, heeft dat een grote impact op jou als mens: je zult niet goed kunnen functioneren.

Safety Needs (zowel fysieke als economische zekerheid)

Deze behoeften hebben alles te maken met bestaanszekerheid. Pas als aan de lichamelijke behoeften is voldaan, kun je hierop gaan focussen. Bestaanszekerheid heeft onder andere te maken met een vast inkomen, het feit dat je een vaste woning hebt, verzekerd ben en ook stabiele relaties hebt met anderen: je hebt mensen om op terug te vallen, zoals je familie en vrienden.

Social Needs (sociale contacten)

De mens is een sociaal wezen. Het is hierboven al genoemd, maar als mens is het heel belangrijk dat je onderdeel kunt uitmaken van een groep. Je wil sociaal verbonden zijn en liefde voelen. Natuurlijk is het niet zo dat je je bij de eerste de beste groep wil aansluiten. Hoe kritisch je ook bent en hoe goed het je ook afgaat om op jezelf te zijn, uiteindelijk droomt iedereen ervan iemand te vinden die goed bij hem of haar past om tijd mee door te brengen.

Esteem Needs (erkenning en waardering)

De mens wil niet alleen onderdeel uitmaken van een groep, maar ook een zekere status binnen die groep hebben. Als de andere leden van de groep respect hebben voor je, heeft dat positieve gevolgen voor je eigenwaarde. Eigenwaarde heeft in dit geval te maken met hoe zelfverzekerd je bent als mens. Zaken als status, respect en succes staan hierin centraal.

Self actualisation (Zelfontplooiing)

De laatste stap is zelfontplooiing. Dit heeft niet alleen te maken met hoe anderen jou zien, maar bovenal met hoe je jezelf zien. Heb je het idee dat je leven zin heeft omdat er een stijgende lijn in zit? Boek je vooruitgang in het leven? Hoe zit het met je persoonlijke groei? Van persoonlijke groei kan, volgens Maslow, alleen sprake zijn als aan alle andere stappen is voldaan.

Is er ook een zesde stadium?

Later is er nog een zesde stadium toegevoegd aan de behoeftepiramide van Maslow. Deze wordt “zelftranscendentie” genoemd. Dit is eigenlijk de drang om boven jezelf uit te stijgen en het allerbeste uit jezelf te halen. Deze behoefte is eigenlijk uitsluitend gericht op het helpen van anderen. Wie hierin geslaagd is? Denk eens aan Nelson Mandela. Hij was hier al mee bezig toen hij nog gevangen zat en zijn primaire behoeften niet eens bevredigd werden.

Zijn de stappen wel echt zo rechtlijnig?

Er is veel te zeggen voor de behoeftepiramide van Maslow, maar de vraag is of de stappen wel echt altijd precies in die volgorde verlopen zoals hij beweert dat ze verlopen. Ga maar na: iemand kan veel bezig zijn met zelfontplooiing en zichzelf ontwikkelen zonder dat hij of zij onderdeel uitmaakt van een groep of enige erkenning krijgt (het Van Gogh fenomeen). Ook kan je onderdeel uitmaken van een groep waarin het iedereen ontbreekt aan genoeg voedsel.

Waar wordt de Piramide van Maslow voor gebruikt?

De Piramide van Maslow heeft heel wat verschillende toepassingen: van de psychologie tot de economie, van marketing tot sociologie. Waarom? Omdat aan de hand van deze piramide blijkt wat mensen drijft en motiveert. Mensen houden altijd een enorme behoefte aan bestaanszekerheid. Als marketingbedrijf kun je hier handig op inspelen door stabiliteit te beloven.

Verschil in focus

Dat de volgorde in stappen niet zo rechtlijnig is, als dit model je wil doen geloven, mag duidelijk zijn. Vaak is het zo dat groepen of individuen meerdere behoeften uit meerdere stappen tegelijk najagen. Er is dus lang niet altijd sprake van een stap-voor-stap aanpak. Daarnaast bestaat er per groep, per cultuur, per land verschil in hoeverre bepaalde behoeften bevredigd kunnen worden. In sommige landen is water bijvoorbeeld schaars.

Wat is de Human Relations Beweging?

Deze stroming is ontstaan in de sector Management & Organisatie. Maslow wordt gezien als de grondlegger van deze beweging. De beweging gaat uit van het principe dat je met behulp van de juiste motivatie de acties van medewerkers op de werkvloer kunt beïnvloeden. Dat klinkt nu als vanzelfsprekend, maar in de jaren ’30 van de vorige eeuw – toen de beweging ontstond, – was het dat niet. De mens behalve als medewerker, ook als individu gezien.

Organisatie als verzameling mensen

Binnen de Human Relations Beweging worden medewerkers niet als tandwielen in een grote machine gezien, maar als individuen van vlees en bloed, met een eigen persoonlijkheid en wil. De organisatie is niet iets abstracts, maar juist een verzameling mensen. Het doel van de beweging is de mensen zo te motiveren dat zij optimaal bijdragen aan het gezamenlijke doel.

Tekortkomingen in behoeften

Het komt helaas maar al te vaak voor dat mensen hun behoeften niet kunnen realiseren. Dat leidt niet alleen tot lichamelijke klachten, maar ook tot geestelijke klachten, zoals (ernstige) psychiatrische aandoeningen, burn-out en depressies. Ook posttraumatische stress kan ontstaan.

De Piramide van Maslow in Marketingland

De Behoeftepiramide is zo succesvol in Marketingland omdat deze inspeelt op wat mensen nodig hebben (of nodig denken te hebben). Als marketeer ben je succesvol als je mensen – de consumenten – kunt overtuigen dat ze jouw product of dienst nodig hebben en anders niet gelukkig worden. Je gebruikt de piramide om angst bij je doelgroep aan te spreken en vervolgens weg te nemen. Je probeert, kortom, onzekerheid van de klant aan te spreken.

Een versimpeld model?

Je zou de Behoeftepiramide van Maslow kunnen veranderen tot een model met maar twee niveaus. Het ene niveau is “Tekort”, het andere “Groei” of “Aanwezig”. Er kan sprake zijn van een tekort van zowel lichamelijke als veiligheidsbehoeften, net als van sociale behoeften, of juist van één van de drie. Met andere woorden: er is geen duidelijke volgorde. Bij ieder mens is de volgorde net iets anders. Wat je het ene moment hebt, kan het volgende weer weg zijn.

Het model is wat abstract

Een voordeel van het model van Maslow is dat bijna al het gedrag hiermee verklaard kan worden. Een nadeel van het model van Maslow is dat bijna al het gedrag ermee verklaard kan worden. Huh? Een toelichting: omdat het model zo abstract is, kan zelfs tegenstrijdig gedrag naar hetzelfde motief (behoeftebevrediging) teruggeleid worden, zonder dat er een oplossing voor de echte oorzaak van het fenomeen wordt gegeven. Wat veroorzaakt het nu echt?

Een ander nadeel: alle mensen lijken hetzelfde

Een ander groot nadeel van de Behoeftepiramide van Maslow is dat alle mensen precies hetzelfde lijken en naar precies hetzelfde op zoek zijn. Vergeet niet dat niet mensen even altruïstisch zijn (opofferingsgezind) of juist egoïstisch. Sommige mensen zijn optimistischer dan anderen. Er zijn mensen die zichzelf op korte termijn ‘verwaarlozen’ om op lange termijn iets fantastisch te bereiken. Denk maar aan filosofen, wereldleiders en alle “mad scientists”.

De behoeftepiramide van Maslow: een YouTube toelichting

Deze handige uitleganimatie van het kanaal Sprouts laat zien hoe de behoeftepiramide van Maslow precies in elkaar zit en wat je er allemaal mee kunt:

Op jouw succes!