Voorbeelden van waarden [lijst van normen & waarden]

Voorbeelden van waarden: lijst van normen en waarden

Ben jij al bekend met normen en waarden? Deze twee gaan bij elkaar als peper en zout, als vuur en rook. Misschien weet je niet precies wat normen en waarden zijn. Maar dat gaan we in dit artikel uitgebreid uitleggen. Ook zullen we uitgebreid bespreken waarom normen en waarden zo belangrijk zijn, waarom ze je leven richting geven. Plus we geven een hele lijst voorbeelden.

Wat is een waarde?

Een waarde is iets wat jij belangrijk vindt in het leven, uitgedrukt in één woord of enkele woorden. Denk bijvoorbeeld aan “liefde”. Met de waarde liefde wordt bedoeld dat je liefde geeft aan anderen en dan niet alleen romantische liefde, maar liefde voor je medemens in de brede zin van het woord. Als liefde belangrijk is voor jou, dan zul je er niet snel voor kiezen anderen te haten. Je zult eerder iemand vergeven dan dat je die persoon de rug toekeert.

Wat is een norm?

Normen hebben te maken met hoe je je gedraagt. Een norm komt voort uit een waarde. Als je een bepaalde waarde hebt, zul je je ook een bepaalde manier gedragen. Is “liefde” één van je waarden, dan zal hierbij horen dat je goed voor de ander wil zorgen. Voor de ander zorgen is de norm. “Liefde” is de oorzaak, “zorgen voor” het gevolg. Je doet dit omdat je het belangrijk vindt.

Voorbeeld van gedrag als gevolg van waarden en normen: geen vlees eten

Een ander voorbeeld van een norm is dat je er principieel voor kiest geen vlees te eten. Iemand die uit principe geen vlees eet, doet dit meestal vanwege de misstanden in de vee-industrie (en laten we eerlijk zijn: die misstanden zijn er). De waarde is in dit geval iets van “dierenrechten”. Omdat dierenrechten belangrijk voor je zijn, kies je ervoor geen vlees uit de vee-industrie te nemen. Als het ging om kweekvlees, had je er waarschijnlijk geen moeite mee.

De volgende personen, groepen en instanties hebben hun eigen normen en waarden:

• Het gezin waar je deel van uitmaakt (en je familie als geheel)
  
  
• Het bedrijf waar je werkt
  
  
• De school waar je op zit
  
  
• De club waar je deel van uitmaakt
  
  
• De subcultuur waar je deel van uitmaakt (denk maar eens aan het verschil tussen hippies en neonazi’s)
  
  
• De maatschappij als geheel (wat is bijvoorbeeld de gewenste “Nederlandse identiteit”?)
  
  
• De kerk waarbij je bent aangesloten
  
  
• Er is ook zoiets als de “Europese cultuur”
  
  
• De tijd waarin je leeft (het Nederland van nu is niet hetzelfde als het Nederland van twee eeuwen geleden).

Waarden geven richting

Waarden zijn overtuigingen en idealen. Je kunt deze hebben als persoon, maar hij kan ook worden gedeeld door een groep mensen. “Vrijheid” is bijvoorbeeld een bekende westerse waarde. Die waarde heeft er onder meer toe geluid dat iedereen stemrecht heeft en zijn of haar mening mag geven. Waarden die door groepen gedeeld worden, zijn wat moeilijker onder woorden te brengen. Je vindt ze namelijk niet per se terug in elk lid van de groep.

Waarden die zijn opgedrongen

Als je deel uitmaakt van een groep, kunnen bepaalde waarden je ook opgedrongen worden. Dit gebeurt meestal niet bewust zo, maar het kan wel onbewust geboren. Mensen die in een strikte religieuze gemeenschap geboren worden, kunnen zich soms erg benauwd voelen door de waarden, maar vooral de normen (in de vorm van strenge leefregels). Het kan ook nog eens heel goed zijn dat twee mensen dezelfde waarde hebben, maar andere normen hanteren.

Conflict om normen

Neem nu eens de waarde “rechtvaardigheid”. Dit is heel abstract: want wat is rechtvaardig en wat niet. Hier is geen definitief antwoord voor. Wat rechtvaardig is voor de één, is voor de ander misschien wel onrechtvaardig. De één vindt een bepaalde wet rechtvaardig, de ander niet. Het feit dat je dezelfde waarde hebt, wil nog niet zeggen dat je ook dezelfde normen hebt.

Religies hebben ook vaak kenmerkende waarden en normen

Religieuze groepen hebben bijna altijd dezelfde waarden: “rechtvaardigheid,” “wijsheid,” “liefde,” “verlossing,” noem maar op. Toch hebben alle religieuze bewegingen weer andere leefregels ontwikkeld. Deze zijn vaak door traditie zo ontstaan. Op één vraag zijn meerdere antwoorden. Dat blijkt wel uit het feit dat religieuze groeperingen door de geschiedenis heen maar vaak genoeg in oorlog met elkaar zijn geweest. Iedereen denkt rechtvaardig te zijn.

Iets is goed of het is verkeerd

Bij waarden komt het er eigenlijk op neer dat het of goed verkeerd is. Waarden geven aan wat goed is in het leven. Het omgekeerde van die waarden is dan automatisch verkeerd. Denk maar aan de waarde “gelijkheid”. Hieruit blijkt dan “ongelijkheid” verkeerd is. Dat geldt ook voor de waarde “trouw”. Waar trouw goed is, is “ontrouw” juist helemaal verkeerd.

Belangrijkste waarden in een land als Nederland

De meest bekende waarden (in ieder geval in Nederland) zijn de volgende:

• Vrijheid
  
  
• Trouw
  
  
• Maar ook gelijkheid
  
  
• Zelfstandigheid
  
  
• Vriendschap
  
  
• Liefde
  
  
• Tolerantie
  
  
• Solidariteit (wie tolerant is, is vrijwel automatisch ook solidair)

Normen die bij waarde passen

Onderstaand een aantal gedragsregels die horen bij bovenstaande waarden:

• Iemand niet de wil opleggen (vrijheid)
  
  
• De huwelijkspartner niet bedriegen met een ander (trouw)
  
  
• Er voor je vrienden zijn als ze je nodig hebben (trouw)
  
  
• Iedereen gelijk behandelen (gelijkheid)
  
  
• Mannen en vrouwen evenveel salaris geven (gelijkheid)
  
  
• Mensen stimuleren zoveel mogelijk met hun eigen problemen aan de slag te gaan (zelfstandigheid)
  
  
• Samen dingen ondernemen, samen tijd doorbrengen (vriendschap)
  
  
• Een ander vertellen dat je om hem of haar geeft (liefde)
  
  
• De mening van een ander niet te snel veroordelen (tolerantie)
  
  
• Mensen helpen die het moeilijk hebben (solidariteit)
  
  
• Je ook laten horen voor de rechten van een ander (solidariteit).
  
  

Een bekende waarde: respect

Respect is ook een heel belangrijke waarde. Je vindt de waarde respect over heel de wereld terug, al wordt deze in verschillende culturen ook op verschillende manieren tot uiting gebracht. Respect houdt in dat je de ander niet belachelijk maakt en dat je deze accepteert zoals hij/zij is. Bij de waarde respect kun je onder andere aan de volgende normen denken:

• Niet pesten of discrimineren
  
  
• De ander aankijken en laten uitpraten tijdens een gesprek
  
  
• Je roddelt niet over elkaar
  
  
• Je manipuleert elkaar niet (je bent eerlijk met elkaar).

Wat zijn wereldwijd de populairste waarden

De onderstaande waarden worden over heel de wereld gemeten het vaakst als heel belangrijk genoemd. Welke van deze 10 het allerbelangrijkste is, verschilt natuurlijk weer per land, cultuur, per familie, groepering, per religie en persoon. Het zijn per slot van rekening gemiddeldes:

• Vrijheid
  
  
• Respect
  
  
• Eerlijkheid
  
  
• Verdraagzaamheid
  
  
• Gelijkheid
  
  
• Rechtvaardigheid
  
  
• Vriendelijkheid
  
  
• Vrede
  
  
• Liefde
  
  
• En tot slot: veiligheid.

Nature en nurture

Je zou kunnen zeggen dat mensen over heel de wereld hetzelfde zijn, maar ook dat ze over heel de wereld anders zijn. Dit heeft met nature (biologie) en nurture (opvoeding) te maken. De mens is één diersoort. Je zou kunnen zeggen dat een kat in Azië hetzelfde beestje is als een kat in Europa. Dat geldt gedeeltelijk ook voor mensen. De hersenen van Europeanen werken in principe op precies dezelfde manier als die van Aziaten, Amerikanen of Afrikanen.

En de opvoeding dan?

Toch wordt ons karakter voor een groot deel bepaald hoe we worden opgevoed. Hoe we worden opgevoed, hangt weer samen met de cultuur en de tijd waarin we geboren zijn. Een Aziatische opvoeding is weer anders dan een Afrikaanse. Een Europese opvoeding is ook niet hetzelfde als een Amerikaanse. De opvoeding bepaalt deels hoe onze hersencellen zich ontwikkelen. Denk maar zo: op twee dezelfde computers kun je verschillende software zetten.

Overige voorbeelden van waarden

Er zijn veel verschillende waarden, onder meer ook deze:

• Zorgzaamheid
  
  
• Plezier
  
  
• Familie
  
  
• Spiritualiteit
  
  
• Bescheidenheid
  
  
• Stabiliteit
  
  
• Schoonheid
  
  
• Loyaliteit
  
  
• Verantwoordelijkheid
  
  
• Geluk
  
  
• Zelfs humor is een waarde
  
  
• Creativiteit
  
  
• Geduld
  
  
• Discipline
  
  
• Passie
  
  
• Stiptheid (sommige mensen vinden het nu eenmaal belangrijk op tijd te komen)
  
  
• Harmonie
  
  
• Leiderschap
  
  
• Persoonlijke ontwikkeling.

Waarden en persoonlijk leiderschap

Persoonlijk leiderschap is anders dan “gewoon” leiderschap. Bij persoonlijk leiderschap stuur je namelijk niet anderen aan, maar jezelf. Voor sommige mensen is dat nog moeilijker dan het aansturen van anderen. Persoonlijk leiderschap betekent dat je jezelf richting moet geven in het leven en daar heb je waarden bij nodig. Het begint dus allemaal bij zelfkennis.

Normen en waarden: YouTube helpt je op weg

Op zoek naar een handige uitlegvideo over het verschil tussen normen en waarden, met voorbeelden? Je vindt hem hier:

Op jouw succes!

Praktisch boek over normen en waarden

Vond je dit een zinvol artikel? Dan wijs ik je tot slot graag op het inspirerende NLP Doe-Boek, zodat we het ook samen in de praktijk gaan brengen. Hierin zitten meer dan 100 verschillende tools, tips en technieken vanuit NLP, waaronder bruikbare challenges om met waarden en normen aan de slag te gaan. Bekijk het NLP Doe-Boek hier >>