Wat zijn de archetypen van Jung? Wat zijn hun kenmerken en wat zijn bekende voorbeelden van deze archetypen? Wij laten het je zien in dit overzichtelijk artikel. Lees verder…

Alles over de archetypen van Jung

Laten we punt voor punt alles ontdekken over de archetypen van Jung.

Over Carl Gustav Jung

Carl was een Zwitsers psycholoog en psychiater die wordt gezien als de grondlegger van de ‘analytische’ psychologie. Jung was een leerling van de bekende zenuwarts en grondlegger van de psychotherapie (waarin de dialoog met de behandelaar centraal staat) Sigmund Freud.

Wat is een archetype?

Een archetype is een Grieks begrip waarmee een geïdealiseerd oermodel wordt bedoeld, dat geldt als voorbeeld voor latere varianten. Het kan hierbij gaan om personificaties, maar ook om objecten of concepten. Denk bijvoorbeeld als Hercules als archetype voor de sterke man, Robin Hood als vrijheidsstrijder of Jezus als Messias figuur. Archetypen worden bedoeld om aan te duiden met wat voor soort persoon of wat voor soort type concept we te maken hebben.

Archetypen volgens Jung

Jung meende dat ieder mens geboren wordt met een zekere set van wat hij ‘herinneringen’ noemde. Volgens Jung kwamen de archetypen die hij beschreef voort uit het collectieve onbewuste: deze symbolen zijn universeel. Denk aan de bovenstaande voorbeelden. Robin Hood kan bijvoorbeeld ook worden ingewisseld voor een twintigste eeuwse variant als Ché Guevara.

Door voorouders bepaald

De symbolische waarde van archetypen wordt volgens Jung bepaald door de normen en waarde die culturen en maatschappijen hanteren. Voor de middeleeuwse Europeaan was Jezus een verlosser en ideaal vaderfiguur, terwijl hij voor de Romeinse machthebbers van zijn tijd niet meer dan een onruststoker was. In atheïstische kringen wordt vooral naar de menselijke aard van Jezus gekeken: zelfs als God niet bestaat, zijn er lessen te trekken van zijn leven.

Hierna lezen:  McClelland-Motivatietheorie: Betekenis, Uitleg & Voorbeelden

Slechts 12 archetypen?

Jung gaf aan dat er in principe oneindig veel archetypes kunnen bestaan, maar probeerde met behulp van een vaste methode orde aan te brengen en de variatie overzichtelijk te maken.

12 Archetypen

In totaal zijn er 4 kern oriëntaties en 3 hoofdtype, 4 x 3 leidt tot een som van 12 archetypes. In één mens zijn verschillende archetypes aanwezig: één dominante en één of meerdere aanvullende archetypes. Archetypes worden vaak gebruik in sagen, sprookjes, maar ook in films. Zelfs merken maken gebruik van archetypen in reclame om zich te onderscheiden van concurrenten.

Type 1: de onschuldige

Het eerste archetype is de ‘onschuldige’. Deze heeft tot doel gelukkig te zijn en een ander in zijn of haar waarde te laten. De onschuldige heeft de reputatie erg traditionalistisch en naïef te zijn. Ook eigenschappen als ‘dagdromer’, ‘utopist’, ‘romanticus’, ‘heilige’ of ‘mysticus’ horen hierbij.

Kenmerken onschuldige

De kenmerken van de onschuldige zijn…

  • Het verlangen om jezelf te zijn.
  • Het verlangen om gelukkig te zijn: een paradijselijke toestand te creëren.
  • Angst om iets verkeerds/gemeens te doen.
  • De wil om dingen goed te doen.
  • Zien in hun naïeve onschuld achterliggende zaken over het hoofd.
  • Is erg optimistisch.

Voorbeelden van onschuldigen

  • Dorothy (Wizard of Oz)

Type 2: de wijze

De wijze bestrijdt onbegrip met waarheid. De wijze is in die zin analytisch van aard en altijd op zoek naar de feiten. Het gaat niet alleen om de duidelijke feiten, maar ook achterliggende feiten en grotere verbanden. De wijze heeft de overtuiging dat door te analyseren de wereld beter kan begrepen. Termen die goed samengaan met de wijze zijn ‘geleerde’, ‘deskundige’, ‘filosoof’, ‘denker’, ‘academicus’, ‘planner’, ‘adviseur’, ‘onderzoeker’, ‘mentor’ en ‘leraar’.

Kenmerken van de wijze

De kenmerken van de wijze zijn…

  • Heeft ‘kennis’ als kernwoord.
  • Stelt zichzelf tot doel de waarheid te achterhalen.
  • Gelooft dat waarheid tot zelfbevrijding leidt.
  • Past intelligentie en uitgebreide analyse toe om de wereld te doorgronden.
  • Heeft als grootste angst misleid of bedrogen te worden.
  • Heeft een hekel aan onwetendheid en impulsief oordelen, of uitsluitend op gevoel afgaan.
  • Wijdt veel tijd aan zelfreflectie en probeert denkprocessen te doorgronden.
  • Het verstand is het voornaamste ‘wapen’.
  • Heeft als zwakte de neiging in details te verdrinken en niet tot actie te kunnen overgaan.

Voorbeelden van wijzen

  • Gandalf en Elrond (the Lord of the Rings)
  • Perkamentus (Harry Potter)

Type 3: de ontdekkingsreiziger

De ontdekkingsreiziger is, zoals de naam al aangeeft, altijd op zoek naar nieuwe ervaringen en het uitvoeren van nieuwe ideeën. De ontdekkingsreiziger kan niet goed stil zitten en heeft nieuwe impulsen nodig om het leven zinvol te maken. Dit type wordt ook wel beschouwd als een typische individualist, een zwerver, een zoeker. Een term die hierbij hoort, is die van de ‘pelgrim’.

Hierna lezen:  Roos Van Leary [Complete Uitleg & Voorbeelden]

Kenmerken van de ontdekkingsreiziger

De kenmerken van de ontdekkingsreiziger zijn:

  • Wil de vrijheid tegemoet gaan, niet worden ingeperkt door verplichtingen of regels.
  • Wil de wereld verkennen en aan de hand daarvan een zelfbeeld vormen.
  • Heeft tot doel een authentiek en bevredigend leven te leiden.
  • De grootste angst is innerlijke leegte (door conformiteit).
  • De ontdekkingsreiziger houdt zich bezig met verkennen, op reis gaan, het opdoen van nieuwe ervaringen en het verleggen van grenzen.
  • Doden van verveling.
  • De ontdekkingsreiziger is ambitieus en autonoom, trouw aan wie hij/zij is.
  • Een zwakte is dat het zwerven doelloos kan worden en dat de ontdekkingsreiziger een buitenbeentje wordt: in geen enkele maatschappij of samenleving thuishoort.

Voorbeelden van ontdekkingsreizigers

  • Marco Polo.
  • Euron Greyjoy (A Song of Ice and Fire/Game of Thrones)

Type 3: de rebel

De regel geeft weinig tot niets om regels en conventies. Een rebel heeft niet zozeer tot doel zich tegen de bestaande orde te verzetten, maar wel de behoefte om volledig vrij te zijn zijn of haar idealen uit te dragen. Een rebel heeft veel weg van een ontdekkingsreiziger, maar waar de ontdekkingsreiziger vooral bezig is met zijn eigen ontwikkeling, kijkt de rebel minder naar zichzelf en meer naar het grotere plaatje: de rebel wil de maatschappij op grote schaal veranderen.

Kenmerken van de rebel

De kenmerken van de rebel zijn…

  • Schopt tegen heilige huisjes aan, of voelt ze in ieder geval aan de tand.
  • Het verlangen wordt vaak gekenmerkt door wraak of het teweeg brengen van (sociale) verandering.
  • Is strijdbaar tot de laatste snik.
  • De rebel probeert de bestaande orde te verstoren of omver te werpen.
  • Rebellen zijn vaak radicaal eerlijk
  • Hun onverzettelijkheid maakt hen charismatisch.
  • Rebellen kiezen soms voor de ‘duistere’ kant: de kant van misdaad.

Voorbeelden van rebellen

  • Robin Hood
  • V (V for Vendetta)

Type 5: de Magiër

De magiër luistert en doet informatie op. De magiër vertoont veel overlap met de wijze, maar het belangrijkste verschil is dat de wijze vooral vertrouwt op kennis en inzicht, terwijl de magiër over een unieke positie of vaardigheid beschikt. In fictie moet je denken aan onder meer een tovenaar, een medicijnmaan, een sjamaan, een uitvinder, of charismatische leiders.

Kenmerken van de magiër

De kenmerken van de magiër zijn…

  • Laat dingen gebeuren die verder niemand anders kan laten gebeuren.
  • Heeft het verlangen universele wetten te doorgronden.
  • Wil dromen laten uitkomen.
  • Is in staat win-win situaties te creëren.
  • Heeft tot doel een bepaalde visie te ontwikkelen en hiernaar te leven.
  • Kan manipulatief worden.

Voorbeelden van magiërs

  • Tony Stark (Iron Man)
  • Sherlock Holmes

Type 6: de held

De held bezit moed en heeft meer dan genoeg daadkracht. De held stelt zichzelf tot doel de wereld te verbeteren. Hij is iemand die koste wat kost de overwinning binnen wil halen. De held staat ook wel bekend als een krijger, een drakendoder, of in modernere context: een superheld.

Hierna lezen:  Het DISC Model: Volledige Uitleg & Voorbeelden [2024]

Kenmerken van de held

  • De held heeft tot doel een bepaalde visie te realiseren.
  • De held wil meester over zijn eigen ‘domein’ zijn.
  • De held wil zijn waarde bewijzen op basis van zijn moed.
  • Heeft tot doel zo sterk en kundig mogelijk te worden.
  • Heeft als zwakte arrogantie en een onstilbare drang zich te bewijzen.
  • De angst van de held is zwak of onkundig zijn.

Voorbeelden van helden

  • Harry Potter
  • Koning Arthur

Type 7: de minnaar

De minnaar is een verleider die het belang van relaties voorop zit. Het archetype minnaar is een stuk breder dan romantische partner, het kan ook ‘teambuilder’ betekenen, of ‘vriend’, zelfs een ‘verleider’. De minnaar is iemand die handelt op basis van emoties, veel minder op basis van logica.

Eigenschappen van de minnaar

Kenmerken van de minnaar zijn:

  • Een verlangen naar intimiteit.
  • De minnaar wil in verbinding staan met de mensen van wie ze houden en hun directe omgeving.
  • Minnaars zijn gepassioneerd en dankbaar.
  • Ze zijn op zoek naar emotionele en fysieke aantrekking.
  • Hun grootste angst in ongezien blijven: een ‘muurbloempje’ zijn.

Voorbeelden van minnaars

  • Romeo & Julia

Type 8: de nar

De nar houdt van speelsheid en humor. Het leven is al moeilijk genoeg, zonder dat je daar de hele tijd over hoeft te piekeren. De nar is iemand die zich vaak wel bewust is van diepgaande emoties en processen om zich heen, maar ervoor kiest in het moment te leven. Waarom? Eén persoon kan de wereld niet veranderen – laat staan verbeteren – dus waarom zou je dat proberen?

Eigenschappen van de nar

Kenmerken van de nar:

  • De nar houdt van plezier en show
  • Heeft tot doel een lach op de gezichten van de mensen te toveren.
  • Heeft als angst zichzelf of anderen te vervelen.

Voorbeelden van narren

  • De Joker (Batman-series)
  • Repelsteeltje

Type 9: de gewone mens

Oorspronkelijk heette dit type ‘de gewone man’, heeft als motto dat iedereen gelijkwaardig is. De gewone mens is in bijna elk verhaal of elke film terug te vinden, maar doorgaans niet als hoofdfiguur. De gewone mens wordt gezien als tamelijk saai en niet bepaald kleurrijk. De gewone mens kan worden beschouwd als de ‘gewone burger’, de ‘zwijgende meerderheid’, ‘goede buur’.

Eigenschappen van de gewone mens

  • De gewone mens wil erbij storen.
  • Heeft als grootste angst buitengesloten te worden.
  • Is down to earth en koestert routine.
  • Is een realist.
  • Heeft weinig pretenties.

Voorbeelden van gewone mensen

  • Herman & Petunia (oom en tante Harry Potter)
  • William Foster (Falling Down)

Type 10: de zorggever

De zorggever wil van een ander houden zoals die ander ook van zichzelf houdt (of behoort te houden). De zorggever is, zoals de naam al aangeeft, een ‘gever’ en niet een ‘nemer’. De zorggever is een moederfiguur, iemand die zich altruïstisch opstelt en andere mensen helpt ontwikkelen.

Hierna lezen:  Zo ga je om met betweters die gelijk willen hebben [Psychologie] [5 Technieken]

Kenmerken van de zorggever

  • De zorggever wil voor anderen zorgen en hen beschermen.
  • Heeft veel empathie en is vrijgevig.
  • Loopt het risico te worden uitgebuit.
  • Heeft ondankbaarheid als grootste angst.

Voorbeelden van zorggevers

  • Samwise Gamgee (The Lord of the Rings)
  • Mary Poppins

Type 11: de heerser

De heerser is op zoek naar controle. Dat is het enige wat telt. De heerser wordt vergeleken met de ‘manager’, ‘baas’, de ‘koning’, ‘aristocraat’ of ‘politicus’ en is vaak iemand met een groot ego.

Kenmerken van de heerser

  • De heerser is altijd op zoek naar controle en het uitoefenen van macht.
  • Heeft chaos en (eigen) zwakte als grootste angst.
  • Loopt het risico autoritair te zijn.
  • Heeft verstand van leiderschap.

Voorbeelden van heersers

  • The Emperor (Star Wars)
  • Sauron (Lord of the Rings)
  • Voldemort (Harry Potter)

Type 12: de schepper

Het laatste Archetype van Jung is de schepper: deze is creatief en probeert zijn visie tot uitdrukking te brengen. De schepper staat ook wel bekend als ‘kunstenaar’, ‘uitvinder’ of ‘dromer’.

Kenmerken van de schepper

  • De schepper wil ideeën omzetten in daden.
  • Heeft ontzettend veel verbeelding.
  • Heeft het verlangen iets van blijvende waarde te maken.
  • Heeft een afschuw van middelmatigheid.
  • Heeft perfectionisme als grootste zwakte.

Voorbeelden van scheppers

  • Willy Wonka (Sjakie en de chocoladefabriek)
  • Dr. Jekyll (Jekyll & Hyde)
  • Dr. Frankenstein

Op jouw succes!

Wil je nog meer tips zoals deze? Meld je dan hieronder eventjes aan voor een leuke NLP-bonus zodat je niks mist: