Het Enneagram: Alle Types [Bullet-Uitleg & Voorbeelden]

Wat is het Enneagram, wat kun je ermee en wat zijn alle kenmerken van alle Enneagram-types? Hier vind je de complete betekenis & uitleg. Lees verder…

Inhoud van deze pagina:

Wat betekent ‘Enneagram’?

Enneagram is een samensmelting van twee Griekse woorden: Ennea (‘negen’) en Grammos (‘getekend’ of ‘geschreven’). Enneagram wordt aangeduid met een ster met negen punten. Aan de hand van Enneagram kan het karakter van ieder mens op aarde worden ingedeeld.

Psychologisch verantwoord?

Enneagram maakt een indeling van personen op basis van psychologische kenmerken, maar wordt in de professionele psychologie niet als wetenschap erkend. Het wordt gezien als een zogenaamde ‘pseudowetenschap’: iets dat weliswaar waarde kan hebben in het typeren van het karakter van een persoon en patiënt, maar dat niet wetenschappelijk is onderbouwd.

Zijn we allemaal uniek?

Er wordt weleens beweerd dat we allemaal ‘uniek’ zijn en dat er op de wereld geen twee gelijke mensen zijn. Als je kijkt naar bijvoorbeeld genetische kenmerken is dat zeker waar, maar op psychologisch vlak kun je hier een paar kanttekeningen bij plaatsen. Hokjesdenken heeft soms zo zijn voordelen. Enneagram is de studie die negen persoonlijkheidsmodellen onderscheidt.

Enneagram op de werkvloer: wat kun je ermee?

Managers zetten Enneagram nogal eens in om een beter beeld te krijgen van de personen aan wie ze leiding geven. Op basis van Enneagram kun je bepalen wat de sterke en zwakke kanten van een collega zijn, deze specifieke taken toewijzen die vruchten zullen afwerpen en welke collega’s het beste met elkaar op kunnen schieten (plus welke op de werkvloer met elkaar botsen).

Je type bepalen

Ieder mens heeft één dominant Enneagramtype, daarnaast zijn er typen die aanvullende invloeden hebben op je persoonlijkheid, deze worden ‘vleugels’ genoemd. De vleugels brengen nuance aan in je type. Op die manier wordt een ‘rond’ persoon gevormd, geen stereotiep.

De negen typen van de Enneagram-ster

Enneagram maakt, zoals gezegd, onderscheid tussen negen verschillende typen:

De perfectionist: altijd op zoek naar het best mogelijke resultaat.
De helper: heeft tot doel geliefd te zijn.
De presteerder: heeft tot doel succesvol te zijn.
De individualist/romanticus: wil zichzelf begrijpen en tot uitdrukking brengen.
De observeerder: heeft tot doel de wereld om zich heen te begrijpen en competent te worden.
De loyalist: is op zoek naar veiligheid en zekerheid.
De optimist: is een levensgenieter
De leider: neemt zichzelf in bescherming door het voortouw te nemen.
De bemiddelaar: is op zoek naar (sociale) harmonie en eenheid.

Type één: de perfectionist

De perfectionist heeft tot doel goed te zijn in wat hij doet (en wat hij is). Een ander, minder eerbiedig, woord voor de perfectionist is de ‘controlfreak’. De perfectionist is altijd kritisch, niet alleen ten opzichte van anderen, maar met name ook naar zichzelf. Het kan – en moet – immers altijd beter. Als iets niet volmaakt is, is dat een gemiste kans. Half goed staat gelijk aan slecht.

Sterke punten perfectionist

De perfectionist heeft…

Ontzettend veel discipline, ook in het doen van dingen die niet leuk of aangenaam zijn en wanneer de motivatie ontbreekt om iets te doen. Als iets af moet, dan komt het af.
Een hoge mate van betrouwbaarheid: wat gedaan moet worden, wordt gedaan.
Een hang naar ordelijkheid: hoe ordelijker de thuis- en werkomgeving, hoe productiever en effectiever de perfectionist kan zijn.
Sterke idealen: een perfectionist is idealistisch en probeert altijd een ideaalbeeld na te streven, zelfs als dit in de praktijk (haast) onmogelijk te bereiken is.

Zwakke punten perfectionist

De perfectionist kan…

Met boosheid en frustratie op tegenslag reageren.
Zichzelf te veel kwalijk nemen als er iets fout gaat.
Erg stijg, onwrikbaar en ongeduldig zijn.
Te veel van anderen eisen.

Hoe kan een perfectionist groeien?

De perfectionist moet leren om…

Op een gezonde manier tegenslag te verwerken.
Fouten te accepteren.
Meer in contact met de eigen emoties te komen.
Meerdere opties te zien, in plaats van één succesformule.

Type 2: de helper

De helper staat voor iedereen klaar. De helper voelt meestal aan wat andere mensen nodig hebben en heeft dan soms de neiging zichzelf weg te cijferen. ‘Nee’ verkopen is vaak een probleem. Een ander helpen en een glimlach op het gezicht van die persoon te toveren, is wat de helper gelukkig maakt. Pijn en conflict worden slechts verdragen. Zelf hulp vragen is moeilijker, want wat de helper zelf nodig heeft, is soms niet zo goed duidelijk. De helper is een ‘gever’.

Sterke punten van de helper

De helper is…

Enorm behulpzaam en springt altijd in waar hij/zij nodig is, of er nu om hulp gevraagd is of niet.
Sensitief: heeft oog voor de gevoelens van anderen en is op zoek naar harmonie.
Sociaal sterk: weet hoe hij/zij relatief moet aanknopen en vervolgens onderhouden.
Enthousiast: mensen helpen is leuk.
Tactvol: houdt rekening met de gevoelens en de wensen van de ander.

Zwakke punten van de helper

De helper kan…

Bemoeizuchtig en bezitterig zijn: hulp willen bieden als het niet gewenst is.
Klagerig worden als er niet sprake is van waardering.
Behoeftig zijn: van anderen afhankelijk zijn om zich gelukkig en ‘compleet’ te voelen.
Jaloers zijn.

Hoe kan een helper groeien?

De helper moet realiseren dat…

De eigen gevoelens en behoeftes net zo belangrijk zijn als die van anderen.
Zelfacceptatie de sleutel tot geluk is.
Je soms ook best aan jezelf mag denken.

Type 3: de presteerder

De presteerder is op zoek naar succes en ziet het leven meestal als een wedstrijd of een competitie. Winnen is wat telt en om de beste te kunnen zijn, moeten er dingen bereikt worden. Wie iets wil bereiken, moet daar hard voor werken. De presteerder is meer een doener dan een denker: een idee wordt meteen in actie omgezet. Efficiëntie is echt het toverwoord.

Sterke punten van de presteerder

De presteerder is…

Ontzettend gedreven: er is altijd iets te winnen, een berg te beklimmen.
Zeer efficiënt: de presteerder weet wat hij/zij wil en hoe daar te komen.
Praktisch: niet te veel denken, gewoon doen, dat is het credo.
Doelgericht: oorzaak en gevolg zijn nauw met elkaar verbonden. Er is altijd iets om naartoe te leven.
Optimistisch: falen is nergens voor nodig, zolang je maar alles geeft. The sky is the limit.
Besluitvaardig.

Zwakke punten van de presteerder

De presteerder kan…

Calculerend en egoïstisch worden in het najagen van een doel.
De gevoelens van anderen over het hoofd zien: ‘het doel heiligt de middelen’.
Ongeduldig zijn: resultaat moet zo snel mogelijk worden bereikt.

Hoe een presteerder kan groeien

De presteerder moet leren…

Samen te werken om doelen te bereiken.
De ‘eer’ te delen.
Op anderen te vertrouwen: voor sommige andere types is samenwerken belangrijker dan winnen.

Type 4: de indivualist/romanticus

De romanticus is een typisch gevoelsmens, dat een leven kent van grote pieken en diepe dalen. Drama ligt altijd op de loer. De romanticus is een buitenbeentje die alles op zijn eigen manier doet. De romanticus heeft de drang het ‘gewone’, het ‘alledaagse’ en routine te overstijgen.

Sterke punten romanticus

De romanticus is…

Ontzettend origineel: out of the box denken is eerder regel dan uitzondering.
Creatief: dat vaak op meerdere vlakken, denk onder meer aan creativiteit: tekenen, schrijven, schilderen.
Authentiek: de romanticus streeft naar zaken die uniek zijn – mensen, dieren en ook objecten.
Gevoelig: met name op romantisch vlak.
Betrokken: heeft het beste voor met de wereld.

Zwakke punten romanticus

Een romanticus kan…

Emotioneel in onbalans raken: bijvoorbeeld door een overvloed aan sombere gedachten.
Overgevoelig zijn.
Overdrijven: een negatief gevoel of tegenslag niet meer in perspectief kunnen plaatsen.

Hoe een romanticus kan groeien

De romanticus moet leren om…

Dichter bij de feiten te blijven: niet te diep in (dag)dromenland te verzeilen.
Te relativeren.
Concrete doelen te stellen.

Type 5: de observeerder

De observeerder heeft tot doel de wereld om zich heen te begrijpen en is analytisch ingesteld. Zaken worden op logische (rationele) wijze benaderd. Er wordt emotionele afstand bewaard. Het zijn de feiten die ter zake doen. Door zoveel mogelijk kennis en informatie te verzamelen, kan de observeerder dichter bij de ‘kern’ van de wereld en het bestaan komen.

Sterke punten van de observeerder

De observeerder is…

Scherpzinnig: heeft een goed beeld van de feiten en heeft precies door wanneer iemand deze vervormt.
Onafhankelijk: vormt zijn eigen oordeel en laat zich niet leiden door dat van anderen.
Kalm: laat zich niet overrompelen door emoties of door druk van buitenaf.

Zwakke punten van de observeerder

De observeerder kan…

Kil en emotieloos zijn (of in ieder geval lijken).
Zichzelf afsluiten van de buitenwereld: vanaf een ivoren torentje op de wijde wereld neerkijken.

Hoe de observeerder kan groeien

De observeerder moet leren om…

Meer daadkrachtig te zijn: ideeën om te zetten in daden.
Op te komen voor de eigen idealen.
Te luisteren naar het eigen lichaam en de eigen gevoelens.

Type 6: de loyalist

De loyalist is plichtsgetrouw en houdt de regels in acht. Regels behouden de orde en als die gebroken worden, kan er van alles misgaan. De wereld zit vol gevaren: het is beter om op de regels te vertrouwen, dan alleen op mensen. De loyalist heeft moeite met het nemen van besluiten en twijfelt veel, met name aan zichzelf. Soms is het moeilijk om alles wat minder serieus te nemen.

Sterke punten loyalist

De loyalist is…

Betrouwbaar: doet wat van hem/haar gevraagd wordt.
Loyaal: houdt bestaande instituties en regels in stand en zal niet in opstand komen.
Een doorzetter
Iemand met een groot verantwoordelijkheidsgevoel: het behouden van balans in de wereld is erg belangrijk voor de loyalist.

Zwakke punten loyalist

De loyalist kan…

Achterdochtig zijn: zijn mensen echt te vertrouwen?
Te dogmatisch worden: te veel gaan leven naar de regel van de wet.
Moeilijk omgaan met verandering (is een conservatieveling).

Hoe de loyalist kan groeien

De loyalist moet leren om…

Zaken re relativeren en er wat luchtiger mee om te springen.
In de eigen kracht te durven geloven.
Met de stroom (de flow) mee te bewegen.

Type 7: de optimist

De optimist wordt ook wel een ‘levensgenieter’ genoemd. Deze heeft tot doel gelukkig, blij en tevreden te zijn. Het leven is immers een feestje. Geniet van alle mooie dingen en vermijd pijn. Maak dingen niet te zwaar, maar ga op zoek naar een nieuwe uitdaging, iets spannends en leuks.

Sterke punten optimist

De optimist is…

Spontaan: leeft in het moment.
Charmant.
Speels: houdt van uitdagingen en van dollen.

Zwakke punten optimist

De optimist kan…

Oppervlakkig zijn
Impulsief zijn: altijd op zoek gaan naar uitdagingen, ook al kan dat negatieve gevolgen hebben.
Onverantwoordelijk zijn

Hoe de optimist kan groeien

De optimist moet leren…

Het enthousiasme te temperen.
Meer bij anderen betrokken te zijn.
Plannen uit te voeren en nuchterder te zijn.

Type 8: leider of baas

De leider claimt voor niets en niemand bang te zijn, graag de strijd aan de te gaan om de positie van macht. De baas zijn, dat is waar het om draait. Accepteren dat een ander sterker is, is moeilijk. Iets is of goed óf fout. De leider komt als intens over en kan overweldigend zijn.

Sterke punten leider

De leider is…

Krachtig
Zelfstandig

Zwakke punten leider

De leider kan…

Intimiderend zijn.
Egocentrisch zijn: meer met de eigen positie bezig zijn, dan die van anderen.
Wraaklustig zijn.

Hoe een leider kan groeien

De leider moet leren om…

Vriendelijker en ‘menselijker’ te zijn.
Open te staan voor anderen en hun ideeën.
Zorgzaam te zijn.

Type 9: de bemiddelaar

De bemiddelaar bekijkt zaken graag van alle mogelijke perspectieven en laat iedereen zijn eigen gang gaan. Conflicten worden uit de weg gegaan: het bewaren van de vrede staat centraal. Besluiten nemen is lastig: aan alles zitten voor- en nadelen verbonden. Opgeblazen ego’s en authentieke mensen staan de bemiddelaar tegen en bieden maken hem/haar vaak cynisch.