Inductief Redeneren? Zo Dus! (En Het Verschil Met Deductief)

Inductie en deductie: je hebt er vast weleens van gehoord en je hebt vast ook wel een idee van wat er ongeveer mee wordt bedoeld. Maar wat betekenen deze begrippen nu eigenlijk echt? Dat leer je in dit artikel.

Inductie en deductie in het kort

Inductie	Deductie
Outside the box	Inside the box
Kijken naar de oplossing	Kijken naar het probleem
Er zijn meerdere mogelijkheden	Er is één mogelijkheid
Er zijn geen kaders	Er zijn kaders

Deductie is het toetsen van een theorie

Allereerst kunnen we je vertellend at zowel inductie als deductie worden gebruikt om argumenten mee op te bouwen en op basis van oorzaak en gevolg iets te bewijzen.

Deductie vindt heel veel plaats binnen de wetenschap. Het wordt gezien als een ‘top-down’ logica. Top-down betekent weer dat als een regel in het algemeen geldt, die regel ook voor iedereen binnen de groep in het bijzonder geldt. Je komt eerst met een algemene stelling.

Een voorbeeld hiervan

Stel: je hebt een algemene regel als “Iedereen die een onvoldoende scoort voor de toets, moet de toets herkansen”. Tim heeft een onvoldoende voor de toets (oorzaak) dus Tim moet de toets herkansen (gevolgen). A (onvoldoende halen) leidt tot B (herkansen) omdat X dat heeft bepaald. X is de regel die in dit geval door het schoolbestuur of instantie zo is bepaald.

Een ander voorbeeld

Het Nederlands wetboek staat vol algemene regels, bijvoorbeeld: “als je een moord pleegt, ga je naar de gevangenis”. Tim pleegt een moord (oorzaak), dus Tim gaat naar de gevangenis (gevolg). Dit is in de meeste gevallen waar. Er zijn natuurlijk een paar uitzonderingen: als Tim niet als schuldige kan worden aangewezen, als Tim spoorloos verdwijnt, of als Tim tijdens de rechtszaak wordt vrijgesproken, gaat hij niet naar de gevangenis. Deze regel is dan ook niet ‘hard’.

Deductie gaat dus om regels (‘harde’ of ‘zachte’ regels)

‘Zachte' regels

Het bovenstaande voorbeeld van Tim die een moord zou hebben gepleegd is een ‘zacht’ oorzakelijk verband. Dat komt de regel door mensen is opgesteld en door mensen ook weer veranderd kan worden. In het jaar 1500 zou Tim niet naar de gevangenis gegaan, maar ter dood worden gebracht. Dat was toen de wet. Maar de wet is inmiddels dus flink veranderd.

‘Harde’ regels

Als je ‘hard’ verband zoekt tussen oorzaak en gevolg, kun je bijvoorbeeld een natuurwet nemen. Bijvoorbeeld: de zwaartekracht. Als je van een gebouw springt, val je naar beneden (zo werkt de zwaartekracht nu eenmaal). Tim springt van een gebouw (oorzaak), dus hij valt naar beneden (gevolg). Het maakt niet uit van welk gebouw hij springt, hij zal altijd vallen.

Natuurkunde en wiskunde

Het bovenstaande voorbeeld maakt duidelijk dat deductie een grote rol speelt in de ‘exacte’ wetenschappen: dit zijn wetenschappen die gebaseerd zijn op basis van natuurwetten, zoals natuurkunde, scheikunde en wiskunde. Het komt ook in andere wetenschappen voor, maar op een iets kleinere schaal. Vaak alleen als er een algemene regel voor iets moet worden bepaald.

Wat is dan inductie?

Als deductie een top-down proces is, dan is inductie een ‘bottom-up’ proces: omgekeerd dus. Bij inductie begin je met het algemene geval en vanuit daar werk je toe naar een algemene theorie. Door waarnemingen te doen, kun je een algemene regel opstellen.

Voorbeeld van inductie

Een jong kind dat nog niet veel planten afweet, komt in een veld met brandnetels terecht en begint de brandnetels aan te raken. De eerste brandnetel die hij aanraakt, steekt. De tweede die hij aanraakt, steekt ook. Dat geldt ook voor de derde en vierde brandnetels. Op basis van die gegevens (brandnetels 1, 2, 3 en 4) concludeert hij: alle brandnetels steken (algemene les).

Hetzelfde voorbeeld deductief

Het kind uit het vorige voorbeeld is inmiddels opgegroeid. Hij is nu volwassen. Op een dag maakt hij een wandelingetje in het veld en komt een brandnetel tegen. Hij weet: deze plant moet ik niet aanraken, want brandnetels steken. Dit is een vorm deductief redenen. Het nu volwassen kind weet: brandnetels steken (algemene regel), dus deze brandnetel hier steekt ook.

Inductie is innoveren, deductie is ervaring

Je zou kunnen zeggen (al is het niet 100% hetzelfde) dat inductie te maken heeft met nieuwe dingen uitproberen, terwijl je deductie vooral doet op basis van ervaring. Je kan pas deductie gebruiken als je je bewust bent van een algemene regel, bijvoorbeeld “brandnetels steken”. In het bovenstaande geval weet het opgegroeide kind uit eigen ervaring dat brandnetels pijn doen.

Zijn kinderen vooral bezig met inductie?

Je kent vast de uitdrukking “spelenderwijs leren” wel: in feite wijst dit op deductie – leren hoe iets werkt (de algemene regel) door het op verschillende manieren uit te proberen (bijzonder geval). Inductie vindt plaats iedere keer dat je iets nieuws leert, of iets doet dat je nog niet eerder hebt gedaan. Als je inductief bezig bent, ben je vooral bezig met observeren en experimenteren. Je leert door waar te nemen, door te kijken en door te experimenteren.

Zijn volwassenen vooral bezig met deductie?

Volwassenen weten meer dan kinderen (als het goed is, tenminste). Dat heeft er alles mee te maken dat volwassenen meer ervaring hebben dan kinderen. Volwassenen hebben dus meer kennis van algemene regels – van wat wel werkt en wat niet. Dat betekent ook dat de volwassene meer taken op automatische piloot kan doen, omdat deze de taak al vaak eerder heeft gedaan. Denk maar aan iets simpels als belasting betalen of een goede brief schrijven.

Wetenschap: inductie en deductie komen samen

Harde wetenschappen als natuurkunde en scheikunde bouwen voort op natuurwetten. Als er geen algemene regels zouden zijn, dan zou de hele wetenschap niets meer waard zijn. Een wetenschapper is iemand met veel kennis en ervaring (iemand die voldoende kennis bezit om deducties te kunnen maken). Maar… als Einstein nooit nieuwsgierig was geweest en de Algemene Relativiteitstheorie had geformuleerd, dan zou de natuurkunde nooit vooruit zijn gekomen.

Voortbouwen op basis van wat je weet

Een verstandig wetenschapper (niet alleen een wetenschapper: een verstandig weet) velt zijn oordeel op basis van wat hij weet. Bijvoorbeeld: ik raak geen brandnetels aan, want brandnetels steken. Maar een verstandig wetenschapper probeert ook zijn kennis uit te breiden.

Inductie is nodig

Het uitbreiden van kennis doe je op basis van inductie. Door te experimenteren en verder te kijken dan je neus lang is, leer je nieuwe informatie. Op basis van de informatie (algemene regel) die er was, dachten mensen lange tijd dat de aarde plat was. De deductie was dat je er af kon vallen. Toch was dit idee helemaal rond. Juist omdat er mensen waren die de kennis dat de aarde plat was in twijfel trokken, weet de mens nu dat de aarde rond is. Blijf dus altijd kritisch!

Praktisch boek met technieken voor een inductieve houding

Vond je dit een zinvol artikel? Dan wijs ik je tot slot graag op het inspirerende NLP Doe-Boek, zodat we het ook samen in de praktijk gaan brengen. Hierin zitten meer dan 100 verschillende tools, tips en technieken van NLP, waaronder bruikbare challenges om met een inductieve houding aan de slag te gaan. Bekijk het NLP Doe-Boek hier >>