Passief Agressief Gedrag [Betekenis, Kenmerken & Voorbeelden]

Wat is de betekenis precies van passief-agressief gedrag? In dit artikel leer je de volledige betekenis en kenmerken van dit fenomeen, zodat je het kunt herkennen in anderen en zodat je ervoor kunt waken voor jezelf. Lees verder…

Wat betekent passief-agressief?

Passief agressief is een houding waarbij je niet openlijk je vuisten of je scheldvocabulaire laat gelden, maar waarbij je wel indirect een vijandige houding kiest. Als je passief agressief bent, laat je bijvoorbeeld niet zien dat iets je boos maakt. Dus je gedraagt je zonder dat je die woede echt naar de oppervlakte laat komen. In plaats van een authentieke en eerlijke vulkaan die uitbarst, ben je een oneerlijke, manipulatieve vulkaan die dreigend rookt. Sommige mensen zijn zelfs passief agressief zonder dat ze het beseffen.

Wat houdt het begrip precies in?

Passief agressief is een houding waarbij je vijandig bent, zonder dat je die vijandigheid echt wilt laten merken. Iemand die passief agressief is uit zijn (oordelende) gevoelens op een manier die de ander als vervelend ervaart. Passief gedrag kan net zo kwetsend zijn als openlijk agressief gedrag. In plaats van volop te ruziën, kap je het gesprek af met een botte “Laat maar.” Vaak zeg of doe je iets waarvan je stiekem best beseft dat het kwetsend is.

Uitingen van passief agressief gedrag

Passief agressief gedrag kan op verschillende manieren geuit worden. Denk maar aan…

• Onderdrukte boosheid: je woorden hebben misschien geen boze betekenis, maar uit de toon valt op te maken dat je wel degelijk boos bent

• Sarcasme: dit is een manier om de ander tegen het zere been te schoppen door hem of haar op subtiele manier belachelijk te maken

• Sabotage: met opzet iets tegengaan (bijvoorbeeld geen oogcontact maken, zodat de ander ook geen kans krijgt met je te spreken)

• Vermijden van complimenten (en alleen de negatieve dingen opmerken)

• Kritiek geven op alles en iedereen: als je passief agressief bent, zit je niet lekker in je vel en heb je ook geen geduld voor zaken waar je anders misschien wel geduld voor zou hebben

• Expres niet doen wat een ander van je vraagt

• Alle vormen van intimiteit ontwijken

• Mopperen over te weinig respect of waardering krijgen

• Als er iets fout gaat de ander de schuld geven.

Opzettelijk of onbewust

Je verwacht misschien dat passief gedrag altijd opzettelijk is, maar dat is lang niet altijd het geval. Als je bewust passief agressief verdrag vertoont, is het vaak je bedoeling om iemand uit te dagen. Als je het onopzettelijk doet, gebeurt het vaak omdat de ander het toelaat. Dit gebeurt bijvoorbeeld als de ander geen grenzen aangeeft. Denk eraan dat je maar zelden helemaal eerlijk bent in je contact met anderen. Hoe vaak zei je ‘goed’ terwijl het slecht met je ging?

Passief agressief gedrag: de kenmerken

Bij passief agressief gedrag horen een aantal vaste kenmerken, waaraan je het gedrag altijd kunt herkennen:

• Passief agressieve mensen zijn pleasers omdat ze niet eerlijk durven te uiten wat ze vinden en voelen.
  
• Een passief agressief persoon is snel jaloers op een ander

• Een passief agressief individu komt verplichtingen niet of niet op tijd na

• Het vragen van stellen gebeurt niet direct; dat geldt ook voor het uiten van wensen en behoeften

• Iemand die passief agressief is, kan heel weinig hebben en is ontzettend prikkelbaar

• Onvoorspelbaar gedrag

• Er hoort vaak ook een zekere onzekerheid bij, of in ieder geval een gevoel van machteloosheid

• Een passief agressief persoon zal sneller geneigd zijn anderen te manipuleren.

• Een passief agressieve reactie herkennen
• Je kunt een passief agressieve reactie (ook bij jezelf) aan de hand van een aantal kenmerken herkennen:

• Je stelt geen vriendelijke of onderzoekende vraag, maar een ‘dreigende’ vraag – een vraag die eerder overkomt als een confrontatie of een beschuldiging (denk maar eens aan de retorische vraag “spoor jij wel?”)

• Treuzelen en uitstellen: je gaat verplichtingen uit de weg of werpt je in ieder geval niet op als initiatiefnemer van een project (ook al zou je wel weten hoe je het moet aanpakken)
  
• Helemaal niets zeggen of iemand negeren: ook dit is niet altijd passief agressief gedrag, maar kan het wel zijn (het niet beantwoorden van bijvoorbeeld een mail omdat je boos bent op die persoon is wel een vorm van passief agressief gedrag)

• Iemand buitensluiten: je doet wat je kunt om bijvoorbeeld een collega of kennis buiten de groep te houden. Je kunt iemand letterlijk buitensluiten door die persoon niet uit te nodigen voor een activiteit, maar je kunt ook over een persoon roddelen

• Iemand anders saboteren: bijvoorbeeld door de prestaties van de ander af te doen als “niets bijzonders”

• Het bijhouden van lijstjes van alle dingen die de ander heeft ‘fout’ gedaan: alle keren dat de ander bijvoorbeeld te laat kwam, of iets zei dat niet aardig was.

• In sommige gevallen is jezelf zwaarmoedig uitlaten een vorm van passief agressief gedrag; denk aan iets willen, maar er niet direct naar vragen (er alleen maar naar hinten); kleine beledigingen horen hier ook bij

• Dubbelzinnige complimenten uitdelen: vooral vrouwen zijn hier een kei in richting andere vrouwen (denk maar eens aan de opmerking: “Ik zou zoiets nooit durven dragen”)

Waar komt passief agressief gedrag vandaan?

Sommige mensen reageren alleen maar passief agressief, bijvoorbeeld mensen die conflict uit de weg gaan. Opvoeding speelt vaak een grote rol (al in de kinderjaren), bijvoorbeeld in gezinnen waar mishandeling of verwaarlozing voorkomt. Stress, depressie en angst kunnen passief agressief gedrag erger maken. Verdovende middelen als alcohol doen ook een duit in het zakje.

Negatieve manier van communiceren

Passief agressief communiceren is nooit positief. Het is ook nooit constructief: in feite schiet je er niets mee op. Toch voelt het af en toe best bevredigend om lekker te lopen mokken of een veeg uit de pan te geven. Dat heeft alles te maken met opgekropte frustratie. Het is dus echt geen wonder dat we allemaal weleens passief agressief zijn, maar het gevolg is dat je een ander kwetst en vermoedelijk op een later moment toch weer je excuses aanbiedt.

Negatieve spiraal

Jouw negativiteit zorgt ook weer voor negativiteit van een ander. De situatie zal alleen maar erger worden, totdat iemand aan de noodrem trekt en alle negatieve gevoelens ter sprake brengt. Angst speelt vaak een grote rol bij passief agressief gedrag. Die angst komt voort uit een gevoel van machteloosheid. Je vraagt of zegt niet wat je echt wil, maar uit het door te mokken. Je wilt stiekem dat de ander jouw gedachten kan lezen en inziet wat je nodig hebt.

Eerlijkheid duurt het langst

De meeste mensen pikken subtiele hints wel op, maar helaas kunnen de meeste mensen geen gedachten lezen. Als je iets wilt of verwacht van iemand, moet je dat soms expliciet onder woorden brengen, omdat het voor de ander misschien helemaal niet duidelijk is. Als je passief agressief bent, draai je om de hete brij heen en zeg je eigenlijk niet wat je zou willen zeggen. Het resultaat is dat beide partijen gefrustreerd en verward raken. Dat schiet niet echt op.

Kortom: start met authentiek en eerlijk zijn over wat je voelt en vindt. Stop met pleasen, want dat is de ergste vorm van passief agressief gedrag.