Slecht nieuws brengen: hoe voer je een slechtnieuwsgesprek? [How-to]

Wat is de beste manier om slecht nieuws te brengen aan iemand? In dit artikel vind je de beste technieken en een stappenplan voor het meest vloeiende slechtnieuwsgesprek. Lees verder…

Slecht nieuws brengen: hoe voer je een slechtnieuwsgesprek?

Het voeren van een slechtnieuwsgesprek kan erg lastig zien: iedereen brengt natuurlijk liever goed nieuws dan slecht nieuws. Als je slecht nieuws brengt, kan je het eigenlijk niet goed doen – je woorden zullen iemand altijd verdrietig of misschien zelfs boos maken. Toch zijn er manieren om je woorden op een zo goed mogelijke wijze te brengen, zodat de ander zich in ieder geval begrepen voelt en geen persoonlijke wrok tegen je koestert omdat je de ‘boeman’ bent.

De 3 beste technieken voor een slechtnieuwsgesprek

Laten we direct naar de drie belangrijkste manieren kijken om slecht nieuws te brengen:

Techniek 1 – De betekenis-herkadering: Goed nieuws! Wij gaan naar een meisjeshuis, gezellig!

Stel dat je aan je dochters moet mededelen dat je gaat scheiden van je man. Dit is een erg traumatisch moment voor je kinderen. Je kunt dit echter veranderen van een traumatisch moment in een positief moment door middel van een betekenis-herkadering: “Goed nieuws! Wij gaan in een meisjeshuis wonen, gezellig!” Nu komt de betekenis en focus op iets positiefs te liggen. Hier leer je alles over dit soort herkader-technieken.

Techniek 2 – Met een metafoor

Stel dat je aan een kind het slechte nieuws moet mededelen dat zijn ouders zijn overleden. Dit is natuurlijk enorm traumatisch. Vooral als een kind dit rechtstreeks te horen krijgt. Daarom kun je veel beter dit nieuws brengen middels een metafoor: “Er was eens een jongen, die heel dapper en sterk was. Hij verloor op een dag zijn ouders, maar hij was zo sterk dat hij een heel goede manier vond om er sterker uit te komen.”

Techniek 3 – Het feedbackmodel

Hoe geef je slecht nieuws het beste? Door het beproefde feedbackmodel te gebruiken. Hier zitten alle stappen in om een zo prettig en volledig mogelijke mededeling te doen aan iemand. Hier vind je alle stappen van dit feedbackmodel. Wat sowieso een essentieel element hierbij is? Begin met iets positiefs. Dit noemen we de sandwich feedback.

In 5 stappen een slechtnieuwsgesprek voeren

Met onderstaand stappenplan zullen je helpen een geslaagd slechtnieuwsgesprek te voeren. Het voeren van een slechtnieuwsgesprek zal nooit prettig worden, maar als je deze stappen en tips volgt, zal het gegarandeerd een stuk makkelijker gaan dan je van tevoren misschien dacht.

Stap één: de voorbereiding

Een goede voorbereiding is van levensbelang. Hier moet je allemaal al over nadenken:

• Hoe nodig je de ander uit? Doe je dit per telefoon of juist per brief? Welke woorden kies je hiervoor?

• Wat is de kern van het slechte nieuws – welke boodschap wil je overbrengen?

• Wat zijn de oorzaken/redenen dat je tot dit slechte niets moet komen? Wat zijn de gevolgen van het slechte nieuws?

• Wat vertel je wel? Wat vertel je niet?

• Heb je een ruisvrije, rustige plek kunnen vinden om het gesprek te houden?

• Reserveer voldoende tijd.

Stap twee: zorg ervoor dat je het nieuws snel en begrijpelijk brengt

Geef niet zomaar van te voren iets prijs. Zodra het gesprek begint, dien je de boodschap kort en meelevend te brengen: ‘Ik vrees dat ik een nare mededeling te doen heb.’ Draai niet om de kern heen. Zorg ervoor dat je het nieuws niet mooier brengt dan het in feite is: wees eerlijk. Daarnaast dien je je niet te verontschuldigen – de fout ligt niet bij jou. Het is iets dat moet gebeuren.

Stap drie: zorg ervoor dat gevoelens en gedachten bespreekbaar zijn

Dat doe je door…

• Luister naar de ander en behoud het oogcontact

• Nodig de ander uit zijn of haar hart te luchten: laat emoties uitgesproken worden

• Toon begrip, maar ga niet inhoudelijk in discussie over emoties

• Vat de gevoelens van de ander samen

• Probeer de ander niet op te beuren: dit heeft vaak het tegengestelde effect.

Stap vier: vat samen, rond af en maak zo nodig een vervolgafspraak

Dat doe je door:

• Kort en helder op te sommen wat er is besproken

• De ander ruimte te geven voor vragen

• De belangrijkste informatie ook op papier te verstrekken

• De ander niet in een sterk emotionele toestand achter te laten

• Een vervolggesprek te plannen.

Stap 5: een vervolggesprek houden

Zo hou je een vervolggesprek:

• Zorg ervoor dat je ook bij het vervolggesprek dezelfde stappen aanhoudt als bij het eerste gesprek

• Herhaal de kern van de boodschap uit het vorige gesprek

• Controleer of de ander de boodschap in zijn geheel begrepen heeft

• Bespreek of er behoeften (en mogelijkheden) zijn voor nadere begeleiding.

Wat is precies een slechtnieuwsgesprek?

Een slechtnieuwsgesprek is, vrij letterlijk, een gesprek waarin de ene persoon slecht nieuws overbrengt aan de andere persoon. Het is een gesprek tussen ongelijke partijen: de persoon die het bericht weet iets (heeft informatie) dat de andere persoon nog niet weet en wat die persoon pijn zal doen. Juist daarom moet je als de brenger van slecht nieuws goed oppassen dat je het nieuws op een goede manier brengt. Dat betekent: wees niet bot, ruw en kies je woorden goed.

Wie voeren een slechtnieuwsgesprek?

Het kan zijn dat je in de privésfeer een slechtnieuwsgesprek moet voeren (bijvoorbeeld met een vriend, kennis of familielid), maar de meeste slechtnieuwsgesprekken vinden plaats op de werkvloer. In sommige beroepsgroepen zijn slechtnieuwsgesprekken veel voorkomend: bijvoorbeeld bij de politie of recherche, maar ook in de zorg. Een rechercheur of dokter zal mensen soms op de hoogte moeten brengen dat een geliefde om het leven is gekomen.

Gelukkig ook vaak goednieuwsgesprek

Teveel slechtnieuwsgesprekken voeren zou ieder mens ongelukkig maken, gelukkig zijn er ook vaak situaties waarin er goed nieuws kan worden gebracht. In het ziekenhuis kan een operatie een vervelende afloop hebben, maar een ingreep kan een probleem ook helemaal verhelpen. Het voeren van een goednieuwsgesprek is voor heel veel mensen een heel stuk makkelijker en ook veel beter voor de moraal. Een gezonde afwisseling is daarom van groot belang.

Wat maakt slecht nieuws brengen moeilijk?

Er zijn verschillende redenen waarom het brengen van slecht nieuws erg moeilijk is:

• Je wil allereerst de ander geen pijn doen, maar het zal toch moeten (de boodschap moet gebracht worden).

• Als je de boodschap ‘indirect’ of ‘zacht’ brengt, zorg je voor verwarring. Dat is voor jou misschien makkelijker, maar zorgt bij de ander alleen maar voor meer pijn en conflict.

• Jouw woorden zullen sterke (negatieve) emoties opwekken bij de ander. Er is altijd kans dat de ander die emoties op jou afreageert, omdat hij of zij er niet goed mee om weet te gaan. Daar moet je van tevoren rekening mee houden, maar het maakt het niet makkelijker.

• Jij bent de boeman, terwijl je liever de goednieuwsbrenger zou willen zijn.

Slechtnieuwsgesprek: voorbeelden

Er zijn verschillende voorbeelden te geven van slechtnieuwsgesprekken:

• Het overlijden van een familielid, vriend of kennis bij ziekte, achteruitgang of na een mislukte operatie

• Een overplaatsing melden aan een client, of bijvoorbeeld een blijvende opname

• Duidelijk maken dat iemand aan een ziekte of bepaalde aandoening leidt

• Iemand bericht geven dat hij of zij ontslagen wordt.

Tot slot een aantal tips om het slechtnieuwsgesprek beter te laten verlopen:

• Je doel is niet het repareren van de ‘schade’ bij de persoon met wie je het gesprek voert, jouw doel is die persoon te informeren en bij te staan bij de vervolgstappen

• Vermijd eigen emoties: in dit gesprek zijn jouw eigen emoties niet van belang, alleen die van de ander

• Reageer niet vijandig terug op een vijandige reactie

• De boodschap moet helder zijn: er mag geen discussie over bestaan

• Plan stilte in: je hebt de neiging om rap door te praten, maar zorg ervoor dat je genoeg rust in bouwt in wat je te vertellen hebt. Zo heeft de ander tijd je woorden te verwerken

• Breng de boodschap direct, anders krijgt de persoon met wie je spreekt de indruk dat je hem of haar voor het lijntje houdt (en dat voelt disrespectvol)

• Bereid je goed voor: weet van te voren al wat je gaat zeggen, hoe je het wil zeggen en bereid antwoorden voor op vragen die je verwacht te krijgen

• Hou er rekening mee dat je de ander meestal niet kunt troosten.

Op jouw succes!