Geweldloze communicatie is een verbindende gesprekstechniek met valkuilen(!) die – als het verkeerd wordt toegepast – heel hard kan aankomen bij een ander. Toch is dit een belangrijke techniek, mits je hem correct toepast. Lees verder om de valkuilen en juiste stappen te leren kennen…

Wat is geweldloze communicatie?

Geweldloze communicatie wordt ook wel verbindende communicatie genoemd omdat je – onder andere – op zoek gaat naar een gemeenschappelijke hogere intentie. Het is ontwikkeld door Marshall Rosenberg. De Engelse term is ‘non violent communication‘.

Geweldloze communicatie bevat vier stappen waarin de technieken van chunking, kwetsbaarheid en heldere communicatie gecombineerd worden. In de komende paragrafen ga je genoeg voorbeelden krijgen en de concrete stappen leren van geweldloos communiceren.

In wat voor situaties is geweldloze communicatie goed toe te passen?

geweldloze communicatie toepassing tips

Het is uitstekend te gebruiken met kinderen, in bedrijven, in relaties of op het werk. Het is specifiek bedoeld voor situaties waarin iemand jou onbedoeld pijn doet. Geweldloze communicatie werkt niet als je iemand hiermee aanspreekt die jou opzettelijk pijn wil doen.

De intentie van geweldloze communicatie is namelijk om…

  • Het gevoel en de behoeften van de andere persoon en jezelf uit te vragen.
  • Empathie te voelen voor de ander en jezelf.
  • Verbinden met de ander.

Echter, het is geen wondermiddel… als je deze methodiek toepast, ben je er nog niet automatisch. Je kunt nog altijd mensen kwetsen als je zomaar de stappen van geweldloze communicatie probeert toe te passen. In de volgende paragrafen gaan we naar de correcte manier kijken met voorbeelden.

Element- en stap 1: Zintuiglijk specifiek waarnemen / observeren

waarnemen bij geweldloos communiceren

De eerste stap is om niet te interpreteren, maar om zintuiglijk specifiek te observeren, oftewel waarnemen. Deze zinnen beginnen idealiter met: ‘Ik zie…' of ‘Ik hoor…' Je maakt dus een objectieve waarneming over bijvoorbeeld gedrag, waarbij je het bij de feiten houdt.

Hierna lezen:  13 Beste Reflectiemethoden [Reflectievragen & Werkvormen]

De valkuil in deze stap is dat je het alsnog vermengt met interpretaties, oordelen, etikettering en analyses.

Even tussendoor: Heb je jouw NLP Doe-Boek al?

Vind je mijn blog zinvol en wil je alles in de vingers krijgen om je communicatie & relaties te boosten? Ik maakte dit simpele NLP Doe-Boek voor je. Mis jouw exemplaar niet: Hier met blogkorting en gratis verzending.

NLP-Praktijk-Doe-Boek
  • Goed voorbeeld: “Het is 22:00 geweest en je speelt nog piano.” Dit is puur feitelijk dus hier is geen twijfel aan mogelijk.
  • Slecht voorbeeld: “Het is veel te laat om nog muziek te maken. De buren hebben last.” bevat waardeoordelen.

Element- en stap 2: Je gevoel vertellen

geweldloze communicatie toepassen

Vertel nu hoe jij je gaat voelen als gevolg van die zintuiglijke waarneming van stap 1. Houd het bij jezelf door het woordje ‘ik' te blijven gebruiken. Wat zijn jouw gevoelens en wat zijn jouw triggers die dat gevoel veroorzaken? Als het juist om de andere persoon gaat, kun je vragen hoe de ander zich voelt.

Je kunt bijvoorbeeld zeggen: “Als je me niet begroet, voel ik me teleurgesteld.”

Meer goede voorbeelden:

  • “Dat roept gevoel x bij mij op.”
  • “Ik merk dat ik het lastig vind dat….”
  • “Ik merk dat ik het er moeilijk mee heb dat…”
  • “Ik ervaar gevoel x in mezelf.”
  • “Als x gebeurt, voel ik x.”
  • “Ik voel me… omdat ik… “
  • “Ik maak mezelf verdrietig als…”

De valkuil is dat je de ander de veroorzaker van het gevoel maakt. Gebruik dus liever ‘als' in plaats van ‘door'.

  • Zeg niet: “Door jou voel ik me  x”, of “Ik voel me x omdat jij y deed,” en al helemaal niet, “Jij maakt me boos.”
  • Beter is: “Toen jij x deed, voelde ik me y omdat ik eigenlijk z nodig had.”

Een andere valkuil is dat je denkt je gevoelens te beschrijven, maar dat je op een emotionele wijze alsnog een vermeende gebeurtenis (gedachten) gaat beschrijven in plaats van feiten.

Element- en stap 3: Je behoefte / intentie vertellen

geweldloze communicatie behoefte

Benoem jouw hogere, positieve intentie of vraag naar de hogere, positieve intentie van de ander. Dit heet ‘upchunken'. De valkuil is dat je toch te veel op de details gaat vastlopen terwijl je helemaal uit moet zoomen om het daadwerkelijke doel niet uit het oog te verliezen.

Chunk hoog genoeg. Als je met iemand naar de film wilt gaan, dan is dat geen behoefte die hoog genoeg is, en als je graag met iemand samen wilt zijn, dan is dat ook geen behoefte. In die gevallen zou de behoefte kunnen zijn: vriendschap, verbinding, romantiek of samenzijn.

Hierna lezen:  59 Beïnvloedingstechnieken: Effectief Beïnvloeden, Overtuigen & Manipuleren

Gebruik statements als…

  • Omdat intentie x belangrijk is voor me…
  • Omdat ik verlang naar intentie x…
  • Ik vind het belangrijk dat er waarde x is…
  • Omdat ik verlang naar intentie x…

Laten we alle drie de stappen die we tot nu toe hebben geleerd, samenvoegen in wat voorbeelden (en stiekem is stap 4 ook al in onderstaande voorbeelden verwerkt).

  • “Ik zie dat je wegkijkt als ik met je praat. Ook hoor ik dat je zacht praat en daardoor kan ik je niet goed verstaan. Zou je alsjeblieft harder kunnen praten voor mij zodat ik je kan begrijpen en we daardoor soepeler kunnen samenwerken?
  • “We hebben tot nu toe twee keer afgesproken. Op dit moment voel ik me erg onzeker en ongemakkelijk omdat ik graag contact met je wil maken. Komt het je uit om samen uit te gaan?”
  • “Ik zag dat je naam niet in de lijst stond met mensen die bedankt werden voor hun bijdrage. Doet dat iets met je? Kan het kloppen dat je ook waardering wilt?

Element -en stap 4: Concrete actie, maar niet als harde eis

actie aan de slag

Zoek naar acties en doe een verzoek om jouw niet vervulde behoefte, op een constructieve manier te vervullen. Doe dit met een specifiek en helder verzoek.

Tijdens deze stap is de valkuil dat je een eis stelt terwijl je ook half gebruikmaakt van de ‘geweldloze manier volgens de vier stappen'. Stel je tóch een eis, doe het dan ook hard en met daadkracht. Het is óf helemaal op de manier van geweldloze communicatie, of gewoon helemaal hard en streng.

Kies helder: ga ik nu gewoon hard zijn en eisen dat een werknemer zich fatsoenlijk presenteert ten opzichte van de klanten, of ga ik voor de aanpak van geweldloze communicatie? Beiden zijn goed, maar wat je ook doet, blijf niet in de middenweg tussen de twee aanpakken hangen.

Gebruik zinnen als:

  • “Zou je bereid zijn tot x?”
  • “Mijn verzoek aan jou is…”
  • “Zou je samen met mij over een oplossing na willen denken?”
  • Of gooi geweldloze communicatie volledig aan de kant en zeg luid, streng en duidelijk: “Dit kan echt niet door de beugel. Voortaan toon je respect aan je werkgever en gebruik je dat soort taal niet meer!” (Een eis met daadkracht zonder maar half gebruik te maken van geweldloze communicatie. Uitstekend dus!)

Niet geweldloos:

  • “We spreken af dat jij op tijd komt.”
  • “Misschien is het beter dat je het opnieuw gaat doen. Dan gaat het vast beter.” (Dit is een eis op een half-‘geweldloze manier'. Half-half dus…. Dit is fout. Gooi dan liever heel dat geweldloze communicatie aan de kant en eis gewoon luid en duidelijk: ‘Ik wil dat je dit opnieuw gaat doen omdat ik niet tevreden ben over de kwaliteit.)
  • “Dit gaat niet werken. Misschien is het beter dat je een ander klusje krijgt. Hè? Dat is misschien wel beter voor jou.” (Een eis op een half-‘geweldloze manier'. Half-half dus…)

Wees nooit de lieve boodschapper met het doodsvonnis. Pas geweldloze communicatie dus niet half toe. Doe het óf hard, duidelijk en zeker – zodat de ander weet waar hij aan toe is – óf volledig zacht. Maar doe het alsjeblieft niet half-hard en half-zacht. Je brengt anders bijvoorbeeld een harde boodschap met een lief stemmetje, wat heel akelig is.

Element -en stap 5: Jezelf tot slot ook in de ander verplaatsen

Tot slot kun je ook begrip ontwikkelen voor de ander door de tweede waarnemingspositie in te nemen: Wat neemt de ander waar? Wat is zijn/haar gevoel? Wat zijn dingen die deze persoon juist nodig heeft? Wat is zijn/haar positieve intentie?

Hierna lezen:  Hoe wijs je iemand netjes af? 7 fijne tips om moeiteloos af te wijzen

Geweldloze communicatie kan makkelijk desastreus gebruikt worden

pijnlijk geweldloze communicatie

Het uiten van je gevoelens kan erg kwetsend zijn voor anderen. Als jij je je afschuwelijk voelt dat je met iemand – zoals je gehandicapte kind – opgescheept zit, en als je dat zo zegt, bereikt dat het tegenovergestelde effect van wat je met geweldloze communicatie wilt bereiken.

Je kunt nog alle stappen van geweldloze communicatie perfect uitvoeren, maar als je het op een harde toon brengt, is het alsnog kwetsend en pijnlijk. Gebruik onderstaande handvatten om een positief effect te krijgen:

  • Het zit hem al in de kleine nuances. Alleen al de woordjes ‘door' en ‘omdat' vervangen door ‘als' of 'toen' maken een gigantisch verschil. Kijk nog maar eens bij de voorbeelden van stap 2.
  • Denk ook aan warmte, zachtheid, charisma en rapport. Als je geweldloze communicatie op een onzekere, aarzelende manier toepast, wordt het een gedrocht van een gesprek.
  • Wat ook helpt, is dat je oplet dat je de vier stappen niet letterlijk en formeel gaat gebruiken. “Ik zie je heen en weer lopen Piet. Kan het kloppen dat je zenuwachtig bent?” in plaats van, “Piet, als ik je heen en weer lopen, dan heb ik de vraag of je zenuwachtig bent. Misschien wel omdat je vreest voor je baan, waardoor je niet meer aan je basisbehoeften van onderdak en kleding kunt voldoen.”

Wat bedoelt Marshall Rosenberg nou met ‘de giraffe en de jakhals'?

Dit metafoor zie je erg vaak voorbijkomen in artikelen over geweldloze communicatie, maar waar staan ze eigenlijk voor?

  • De jakhals is competitief ingesteld. Dat blijkt uit het oordelen, bekritiseren, interpreteren, manipuleren, klagen en dwingend aanvallen. Ook is de jakhals bang om afgezonderd te zijn.
  • De giraffe neemt waar, brengt zijn gevoelens onder woorden en benoemt zijn behoeften. De giraffe verstaat de kunst van empathisch luisteren en geweldloos communiceren.

Oefen de vier stappen met iemand

Neem een oefenpartner en bedenk zomaar een situatie / verhaal dat je volgens de vier stappen vertelt:

  1. Dit speelt er (observatie)
  2. Dit stimuleert deze gevoelens…
  3. De behoeften die vervuld willen worden, zijn…
  4. Dit is mijn verzoek voor concrete actie…

Oefen jezelf in waarnemen in plaats van oordelen

Gebruik dit artikel om beter te worden in zintuiglijk waarnemen in plaats van oordelen..

Toepassen in de praktijk en jezelf feedback geven

Pas de vier stappen van geweldloze communicatie toe in een situatie in je leven. Geef jezelf naderhand feedback en pas die feedback in een tweede keer toe.

Boeken over dit onderwerp

Geweldloze communicatie-boek

Bekijk eens het originele boek van geweldloze communicatie, door de bedenker ervan: Marshall Rosenberg.

Hierna lezen:  Fundamentele Behoeften & De Positieve Intentie: Super Krachtig!

Werkboek geweldloze communicatie

Dit boek dient als extra hulpmiddel voor het boek ‘Geweldloze Communicatie' van Marshall Rosenberg (zie hierboven). Ook zijn er verschillende kaarten, spellen, oefengroepen, cursussen, trainingen, apps, internationale podcasts en introductieavonden te vinden rondom verbindende communicatie.

Praktisch boek geweldloze communicatie vanuit een NLP-perspectief

NLP-Praktijk-Doe-Boek

Vond je dit een zinvol artikel? Dan wijs ik je tot slot graag op het inspirerende NLP Doe-Boek, zodat we het ook samen in de praktijk gaan brengen. Hierin zitten meer dan 100 verschillende tools, tips en technieken vanuit NLP, waaronder bruikbare challenges om met geweldloze communicatie aan de slag te gaan. Alle elementen van geweldloze communicatie zijn namelijk ook gewoon NLP-elementen. Bekijk het NLP Doe-Boek hier >>

Wil je nog meer tips zoals deze? Meld je dan hieronder eventjes aan voor een leuke NLP-bonus zodat je niks mist: