Hoe kun je het beste met autisme omgaan? In dit artikel vind je de belangrijkste tips voor als je autisme hebt. Lees verder…

Tip 1 – Zorg voor zelfkennis: verdiep je in wat autisme is en wat het met jou doet

Om te beginnen is het belangrijk om te weten dat autisme niet slecht of abnormaal is. Het is simpelweg anders. Dit noemen we ook wel: neurodivers – in tegenstelling tot neurotypisch.

Autisten zijn in de minderheid onder de bevolking. Maar wat als juist alle neurotypische mensen in de minderheid waren? Wat was dan normaal en wat was dan anders?

Sterker nog: autisten zijn geweldige mensen. Ze zijn uniek, hebben veel liefde en heel speciale talenten. Wel is het belangrijk om te weten wat voor effect autisme op jou heeft. Autisme kan bijvoorbeeld voor de volgende neigingen zorgen:

Je zet jezelf centraal, in plaats van een ander

Je beredeneert vanuit jezelf. Wat wil ik, hoe wil ik het en wat zijn mijn voorkeuren? Hierbij vergeet je bijvoorbeeld te vragen wat een ander wil, of om attent te zijn om voor een ander iets te verzorgen.

Je hebt wel gewoon inlevingsvermogen, net als ieder ander mens, maar dat inlevingsvermogen wordt niet per se automatisch geactiveerd bij jou. Je moet daar echt bewust even moeite voor doen.

Je generaliseert veel dingen in het leven: zwartwit-denken

De dingen zijn zwartwit voor jou in het leven. Je ziet niet zo makkelijk een middenweg. Autisten leven dan ook vaak met over-gesimpliceerde regels in het leven, zoals: “Je moet altijd om toestemming vragen als je iemand wilt knuffelen”. Ook kan dit zich in het eigen gedrag uiten. Autisten zijn vaak ófwel helemaal geen nette prinses, óf juist in perfectie formeel, beleefd en netjes. Autisten kunnen na uren gekletst te hebben met iemand, binnen één seconde afscheid nemen, terwijl het voor de andere persoon heel abrupt voelt. Wanneer autisten bijvoorbeeld een vriendschap of relatie afkappen, dan is er vaak sprake van een hard afkappunt: die persoon is dan ook volledig uit gedachten.

Je houdt van procedures en gewoontes

Autisme is dan ook een talent om uitstekend met regels, en procedures en computers om te kunnen gaan. Online IT-opleidingen zijn dan ook op hun lijf geschreven.

Affectie tonen kun je wel, maar het gaat niet vanzelf

Je bent prima in staat om affectie te voelen en uiten naar andere mensen, en je hebt heel veel liefde. Echter, als niemand (of jijzelf) jou eraan herinnert om je affectie te uiten, zal je het niet zo snel uit jezelf doen. Simpelweg omdat het niet zo snel in jezelf opkomt. En… omdat je denkt: “De ander wéét toch dat ik liefde voor deze persoon heb? Wat ik weet, dat weet de ander toch ook?”

“Wat ik weet, dat weet de ander toch ook?”

Je hebt bijvoorbeeld de neiging om de aanname te maken dat andere mensen precies dezelfde informatie, voorkeuren en geschiedenis als jij hebben. “Wat ik weet, dat weet de ander ook.” Als jij bijvoorbeeld van jouw partner houdt, dan denk je automatisch: “Mijn partner wéét toch dat ik van haar houd?” Maar nee, je partner heeft dat niet van jou gehoord. Je moet het dus ook echt gaan zeggen – en er dus niet vanuit gaan dat de ander vanzelf precies weet wat jij in jouw hoofd hebt zitten. Dit gaat ook wel eens mis met afspraken: “Omdat ik weet dat we op 3 januari een feestje hebben, dan weet mijn vriendin het dus ook van 3 januari.” Nee dus. Niet als jij het nooit aan haar hebt verteld.

Sociaal onaangepast

De dingen die voor neuro-typische mensen normaal zijn, zijn niet normaal voor jou. Dit gaat bijvoorbeeld om hoe men leeft, hoe men het huishouden doet, hoe men communiceert, hoe men sociale affectie toont, enzovoorts. Het leven is hierdoor wat uitdagender voor autisten, omdat de dingen die “vanzelf horen te gaan”, bij autisten niet vanzelf gaan.

Je doet sociaal onaangepaste dingen, zoals lachen als de ander juist boos is.

Je hebt duidelijkheid en expliciete boodschappen nodig, in plaats van subtiliteit en implicaties

Autisten klikken minder makkelijk met neurotypische mensen omdat neurotypische mensen geen duidelijkheid geven, zoals wat ze bedoelen. Ze communiceren meer indirect en tussen de regels – iets waar autisten moeite mee hebben. Neurotypische mensen uiten zich dan ook wat minder open, bloot en kwetsbaar: ze zijn juist aangepast en ingehouden. Vriendelijk, maar lekker normaal. En dat klikt minder makkelijk met autisten dan lekker gek, open, bloot en duidelijk.

Je bent eerlijk en gewetensvol

Je bent eerlijk. Te eerlijk. Dat is natuurlijk hartstikke puur en lief. Maar de valkuil is dat dit nogal tactloos of onaangepast kan worden. Het is voor jou de kunst om ook daar soms op te letten.

Een autist kun je meestal wel vertrouwen, door hoe consciëntieus hij is.

Je floept er dingen uit

Autisten kunnen impulsief iets eruit floepen of doen zonder stil te staan bij de consequenties ervan. Bijvoorbeeld bij wat dat voor een ander zou kunnen voelen.

Je denkt soms te veel na

Aan de andere kant: autisten denken wel eens overmatig bij alles wat ze doen. Hierdoor kunnen anderen wel eens denken dat je er niet met je gedachten bij bent, maar dat is niet zo. Je bent er wél bij, maar je denkt gewoon best lang na voor je iets doet.

Je bespreekt emoties niet tot nauwelijks

Je bent niet snel geneigd om emoties aandacht te schenken. Bij jezelf of anderen. Sterker nog: je lacht ze makkelijk weg. Dus voor jou is de uitnodiging om ook eens gevoelens toe te laten. Ga niet al je gevoelens bagatelliseren of positief praten. Zeg bijvoorbeeld gewoon dat het niet leuk is dat je eigen hand gebroken is. Niet alles hoeft steeds weggewuifd te worden met “Het komt wel goed…”

Zeg het dus gerust als iets rot voelt en dat je baalt. Je hoeft niet alles te bagatelliseren en relativeren met een stoïcijnse rationele levenshouding. Schenk gerust ook wat aandacht aan gevoelens.

Nogmaals: alle hierboven genoemde punten zijn niet erg. En jij bezit al die vaardigheden zoals liefde, affectie en inlevingsvermogen wel gewoon. Misschien zelfs meer dan neurotypische mensen. Voor jou is het alleen allemaal ietsje minder vanzelfsprekend. Het is echt geen probleem.

Tip 2 – Schep duidelijkheid bij de ander dat het in jouw brein anders werkt

Wanneer het mis gaat in jouw communicatie of gedrag, dan is het tijd om aan de ander een uitleg of verklaring te geven: namelijk dat jij anders functioneert. Leg maar uit welke diagnose je hebt, hoe jouw gedachtegang is en waarom je deed wat je deed. Leg maar uit dat je niet onaardig bent, maar dat dat alleen maar lijkt. Het was niet om de ander te kwetsen.

Als jij bijvoorbeeld gaat lachen terwijl iemand juist heel boos is, dan is het tijd om uit te gaan leggen dat je de ander helemaal niet uitlacht, dat je er niks mee bedoelt, dat je anders functioneert, dat je bovenkamer anders werkt, dat je autisme hebt en dat je juist een heel andere intentie hebt: dat je bijvoorbeeld juist heel graag wilt luisteren. Je uit het alleen anders dan wat je van de meeste mensen kunt verwachten.

Hiermee bedoelen we niet dat je bij voorbaat al aan iedereen moet gaan vertellen dat je autisme hebt. Nee, pas wanneer een conflict of onbegrip ontstaat door jouw autisme of wanneer iemand gekwetst of boos raakt door jouw autistische gedrag. Dán is het echt het moment om deze verklaring te geven. Deze tip is dus iets dat je achteraf moet doen, als het kwaad geschied is. Het klinkt wat plat gezegd, maar dat is wel de aangeraden manier.

Ga je bijvoorbeeld met iemand daten, dan moet je vroeg of laat “het gesprek” voeren. Doe dat niet alvast bij voorbaat, maar wacht tot wanneer er bijvoorbeeld iets mis gaat in je communicatie. Wanneer jouw partner weet dat jij autisme heeft, kan hij jou hierin helpen door jou er soms eens aan te herinneren dat je bijvoorbeeld wat meer affectie mag tonen.

Áls een andere persoon jou niet snapt of er gaat eens iets mis… dan pas ga je herstellen, communiceren, uitleg geven en een verklaring geven. Als iemand wat om jou geeft, dan wil diegene jou snappen.

Vriendinnetje: Wat ik soms eng vind is dat ik niet kan inschatten of je echt in je autistische onnozelheid domme en stomme dingen doet. Of met opzet omdat je iets grappig vindt of wil uittesten of gewoon alleen aan je zelf denkt.

Autist: Daar hebben we communicatie voor gelukkig: Dat ik mezelf van te voren verklaar. En als ik dat vergeet… Dan achteraf

Vriendinnetje: Ja, en ik zou willen dat op sommige momenten dat niet nodig was.

Autist: Ja, en het blijft nodig. Dat mag van mijn kant komen. Dus ik moet genoeg overleggen zelf. En kennisgeven over mijn acties.

Vriendinnetje: Soms niet fijn dat alles zo doorgepraat en doodgepraat moet.

Autist: Ik wel. Ik heb dat nodig. Ja, soms denk ik: ze wil liever aan een half woord genoeg hebben. Dat gaat dan soms helaaas fout, omdat ik dan weer te weinig laat weten.

Beiden: Laten we er een middenweg in vinden.

Tip 3 – Embrace it

Embrace it. Maak er iets positiefs van. Iedereen wil met positive minded people omgaan, niet met losers en mensen met zelfmedelijden.

Ga jezelf dus niet anders voordoen dan je bent. Het maskeren van je autisme hoeft echt niet – en dat kost bovendien enorm veel energie. Dit is moeilijk, want autisten leven graag met regeltjes om zichzelf aan te passen aan de neurotypische samenleving. De uitnodiging is nu juist om minder regeltjes te hanteren voor jezelf: je mag juist terug naar jezelf.

Denk dus gewoon aan je eigen behoefte. Ga jezelf niet van te voren al aanpassen aan de ander terwijl je zelf heel andere plannen had. Wees jezelf. Doe jezelf. Je mag op je eigen gevoel acteren. Minder beredeneren, meer vanuit je eigen gevoel.

Blijf je eigen leven leven. Blijf doen wat jij wilt. Ga jezelf niet onnodig aanpassen aan anderen. Blijf bij jezelf. Blijf je eigen dingen doen. Ga niet proberen erbij te horen en ga niet andere mensen pleasen…

Tip 4 – Effe checken bij de ander: stel vragen

Omdat autisme ervoor zorgt dat je je niet automatisch inleeft in een ander, is het belangrijk om genoeg vragen te stellen om zo ook de behoeften, wensen en grenzen van anderen te achterhalen.

Dit geldt ook wanneer je juist te veel voor anderen denkt – wat autisten ook wel geneigd zijn te doen als overcompensatie. Een autist kan bijvoorbeeld in paniek raken doordat hij denkt dat zijn mentor het heel erg zou vinden als jullie afspraak niet door kan gaan en in een beeldbelafspraak omgezet moet worden. In deze situaties is het zaak om het gewoon te vragen, in plaats van in te vullen: “Kunnen we beeldbellen? Vind je het erg?”

Stel bijvoorbeeld dit soort vragen:

  • Vraag om een uitleg.
  • Vraag om extra uitleg.
  • Vraag om opheldering.
  • Wat vind jij fijn?
  • Wat heb je nodig?
  • Waar kan ik rekening mee houden?
  • Wat wordt verwacht?
  • Wat moet niet?
  • Wat wil de ander?

Tip 5 – Oefen je inlevingsvermogen

Autisten hebben gewoon inlevingsvermogen. Ze hebben het alleen niet altijd paraat. Het kan geen kwaad om regelmatig te oefenen om dit wél paraat te hebben. Soms mag je jezelf eraan herinneren om wat breder te kijken, dus niet alléén maar inzoomen op één perspectief of punt.

Uiteraard kunnen autisten zich ook prima in anderen verplaatsen en voor anderen zorgen. Dat kun jij ook. Geef je oprechte affectie, liefde, zorg en aandacht aan iemand omdat/als je zelf iemand interessant en aardig vindt. Dit kun je bijvoorbeeld doen met de volgende vragen:

Tip 6 – Train jezelf in de eigenschap: tact

Je hoeft jezelf niet te veranderen, maar diit is wél iets dat jou en jouw omgeving erg kan helpen: meer tact. Waarom? Het is altijd prettig als je minder mensen kwetst of beledigt. En dat bereik je dankzij meer tact. Doe je dit niet, dan kun je erg problematische effecten achterlaten op andere mensen in je leven: je kunt belangrijke mensen in je leven aan het huilen maken, je kunt mensen beledigen en relaties stoot je (bijna) af als je geen tact hebt.

Wat houdt tact in? Wees minder eerlijk. Autisten zijn namelijk te eerlijk. Om een beeld te geven waarom het belangrijk is om niet te eerlijk te zijn: denk maar eens aan netwerken en PR. Dat betekent: Public Relations. Netwerken gaat totaal niet om eerlijk zijn, maar om gunnen en connectie maken. Dit houdt in dat ondernemers andere ondernemers steunen met goede woorden, lof en promotie. Als jij als ondernemer tegen jouw klanten de mooiste woorden overhebt voor jouw collega-ondernemers, zal jij binnen de kortste keren overal uitgenodigd worden om aan te schuiven in hun nieuwbrieven, podcasts en beurzen. Dit werkt ook zo in ons privéleven.

Tip 7 – Analyseer even de situatie waar je in zit

Autisten hebben de valkuil dat ze niet vanzelf inschatten dat ze op een begrafenis, feestje, formele of informele bijeenkomst zijn. Ga dus even na waar je bent en met wie je te maken hebt.

  • Wat voor persoon heb je tegenover je? Een chique vrouw of een raar meisje? Gebruik geen grove of platte taal bij die eerste…
  • Zit je met normale volwassenen in de groep, of met Reddit-nerds? Dan weet je dat je bepaalde autistische grappen – die heel grappig kunnen zijn – niet bij de volwassenen kunt maken, maar wel bij die nerds.
  • Zit je bij een ouder persoon aan tafel, dan moet je geen scheldwoorden in de woord nemen. Dat kan alleen bij leeftijdsgenoten.
  • Praat je met een tuttebel die áltijd gelijk wil krijgen? Wees dan niet bijdehand. Doe dat alleen met mensen die ook echt nederig zijn en ermee kunnen lachen.

Tel dus even tot twee voor je iets zegt of op WhatsApp schrijft. Doe misschien zelfs even alsof je ouders bij je staan. Zou je dan nog steeds hetzelfde zeggen als wat je wilde zeggen?

Tip 8 – Oefen jezelf in attent zijn

Omdat autisten de wereld vanuit zichzelf beredeneren, zal het niet zo snel in ze opkomen om spontaan iets voor een ander te doen. Het kan geen kwaad om dit eens bewust te beoefenen.

Tip 9 – Oefen gerust je sociale vaardigheden

Je hoeft jezelf natuurlijk niet te “genezen” van autisme, maar een beetje oefenen kan helemaal geen kwaad. Sterker nog: het is alleen maar een win-win-situatie als jij steeds een beetje beter wordt in eigenschappen als tact, attent zijn, behulpzaamheid en empathie. Leer dus van jezelf en van anderen:

  • Leer van je eigen “fouten”, of beter gezegd: leermomenten. Heb je ergens een foutje gemaakt en jezelf niet goed ingeleefd? Leg de situatie van jouw autisme dan uit en gebruik het als les om het de volgende keer anders te doen.
  • Leer gerust van de slechte voorbeelden die je om je heen ziet. Kijk bijvoorbeeld naar de series “Sherlock” en “Lucifer.”. Dit zijn twee super-autisten, dus trek lessen uit al hun sociale fouten waarmee ze mensen tegen de schenen schoppen. Zo kan Lucifer er blind vanuit gaan dat iedereen dezelfde interesses heeft als hij. Herken je dit in jezelf? Zet dan de intentie om dit los te laten en juist interesse te ontwikkelen in de interesses van de ander. Als jij toevallig een speelgoed-liefhebber en Efteling-fan bent, dan betekent dat niet dat jouw buurman dat ook automatisch is. Sterker nog: die kans is heel klein.

Op jouw succes! Lees tot slot ook deze informatiepagina van de hersenstichting over autisme.

 

Gerelateerd: lees verder...