De waarnemingsposities (ook wel waarneemposities of perceptuele posities genoemd) vormen een hartstikke zinvolle tool om nieuwe perspectieven te krijgen in allerlei situaties. Lees dit artikel verder om hier alles over te weten te komen.

Wat zijn de waarnemingsposities?

Er zijn drie waarnemingsposities:

  1. Jezelf: dit is de eerste positie (geassocieerd).
  2. De ander: dit is de tweede positie (de empathie-positie voor rapport, geassocieerd in de ander).
  3. Een neutrale derde positie: dit is de derde positie (deze positie is altijd gedissocieerd)

Waarom zijn waarnemingsposities zo belangrijk?

Door van waarnemingspositie te veranderen, toon je op een ultieme manier jouw flexibiliteit (proactief gedrag). Je krijgt een andere kaart van de wereld voorgeschoteld als je bijvoorbeeld de positie van een trapezium-artiest aanneemt. Of de positie van een vliegje op de muur.

Door andere perspectieven aan te nemen krijg je meer empathie (tweede positie), heldere objectieve feedback (derde positie), meer informatie en zelfs omdenk-mogelijkheden. Sterker nog: door vanuit meerdere perspectieven waar te kunnen nemen, zijn we zo flexibel dat we zelfs onszelf optimaal feedback geven.

De derde waarnemingspositie is bijvoorbeeld handig om een situatie oordeelloos te beoordelen. Als je door een lens zou kijken, wat zie je dan? Een Frons! Sommigen plakken er een interpretatie aan: de een zegt: verdrietig. De ander zegt: boos. Wat is het enige wat je 100% weet? Er is een frons!

Wijsheid is… alle drie de waarnemingsposities goed ingenomen hebben.
– John Grinder

Vragen die je kunt stellen om andere perspectieven (waarnemingsposities) aan te nemen

Voor iedere waarnemingspositie die je inneemt, kun je alle vragen van dit artikel gebruiken om de betreffende waarnemingspositie te ontdekken.

waarnemingsposities nlp

Vragen voor in de eerste waarnemingspositie:

  • Hoe neem ik de wereld waar vanuit mijzelf?
  • Wat zie, hoor, voel en zeg ik vanuit mijzelf?
  • Hoe reageerde ik erop?
  • Wat ervaar ik?
  • Wat zag, hoorde, voelde, hoorde, rook ik?
  • Hoe is dat voor mij?
  • Hoe ervaar ik dat?
  • Welke informatie krijg ik nu?
Hierna lezen:  Gastvrijheid: Betekenis, Voorbeelden & Tips (Gastvrij Zijn Doe Je Zo!)

Vragen voor in de tweede waarnemingspositie:

  • Hoe neem ik de wereld waar vanuit de ander? Vanuit de filters van de ander?
  • Wat zie, hoor, voel en zeg ik vanuit de ander?
  • Wat vindt de ander belangrijk? Wat zijn zijn belangen?
  • Wat heeft de ander nodig?
  • Wat voor iets attents kan ik doen?
  • Wat kan ik nu voor de ander doen/brengen?
  • Vraag je af: wat heeft de ander nu nodig? Een glas water? Thee? Knuffel?
  • Hoe ervaart de ander iets?
  • Hoe denk je dat hij zich voelde? Waarom zou dat zijn?
  • Hoe ervaart hij dat?
  • Wat zag, hoorde, voelde, hoorde, rook hij?
  • Hoe is dat voor hem?
  • Hoe reageerde hij erop?
  • Had hij/zij het anders kunnen aanpakken?
  • Sta eens in zijn schoenen.
  • Hoe reageerde hij erop? Wat zou ervoor gezorgd hebben dat hij zo reageerde?
  • Wat zijn de belangen van anderen: wat vindt de ander belangrijk?
  • Wat vindt de ander er zo mooi aan?
  • Hier doet de coach alsof hij met de tweede persoon aan het praten is, terwijl hij tegen de client praat: “Dat is wel tof van u. Kon u er iets aan doen?”
  • Welke informatie krijg ik nu?

Vragen voor in de derde waarnemingspositie:

In de derde positie zeg je wat je ziet. Je doet alsof je niks begrijpt/geen voorgeschiedenis weet. Je weet van niks en je neemt waar. Je bekijkt de zaak vanuit het perspectief van een vliegje op de muur. Je ziet het allemaal aan, je vindt er niks van.

  • Samenvatten: we hebben zojuist A, B en C gedaan.
  • Wat voor verschillen merk je op?
  • Wat neem je hieruit mee?
  • Welk advies zou je hem/haar (jezelf) geven?
  • Wat zie je?
  • Wat hoor je?
  • Dus niet: wat voel je?
  • Leun naar achter met je lichaam. 
  • Welke informatie krijg ik nu?
  • Welke adviezen kan ik geven over de situatie die ik daar nu voor me zie?

Lukt het niet om de tweede waarneempositie aan te nemen?

Als je het uitdagend vindt om je in de ander in te voelen, test dan het volgende:

  • Gebruik dan de wondervraag (doen alsof). ‘Doe net als het kind dat het prinsessenjurkje aantrok en daar stond ineens een prinses!'
  • Kijk enkel door haar bril. Puur voor het perspectief.

Als ik de tweede positie aanneem, ben ik dan niet aan het invullen voor de ander?

Een van de dingen waar NLP ons attent op maakt, is om niet in te vullen voor een ander. Een bekend ezelsbruggetje is NIVEA (Niet Invullen Voor De Ander).

Goed dat je aan NIVEA (Niet Invullen Voor De Ander) denkt terwijl je in de tweede positie staat. Het is zeker legitiem om van de tweede waarnemingspositie gebruik te maken, mits je enkel de informatie gebruikt die je gekregen of uitgevraagd hebt van de ander.

Hierna lezen:  Hoe onthoud je iemands naam? Zo vergeet je nooit meer namen!

Daarnaast is het zo dat wanneer je rapport hebt met elkaar, je energetisch veel informatie overgedragen krijgt. Zelfs als je de ander pas net kent (dit is onder andere hoe familieopstellingen werken).

De derde waarnemingspositie is erg handig voor feedback

Voor jezelf is het erg belangrijk om regelmatig andere waarnemingsposities in te nemen. Met name de derde positie is belangrijk. Zo kun je jezelf feedback geven. Kijk dan naar jezelf en reflecteer op doelgerichtheid, of je een techniek goed uitvoert, de mate van rapport, de structuur, de ecologie, etc.

Dit is zelfs een goede gewoonte om jezelf aan te leren: zelf-feedback geven met de derde positie. Geef jezelf krachtige feedback door letterlijk de derde positie in te nemen en jezelf zintuiglijk waarneembare feedback te geven. Voor uitgebreide stappen, zie: New Behaviour Generator.

Het verenigd veld

Google eens naar de afbeelding van het verenigd veld. Hierbij worden de waarnemingsposities met de logische niveaus en tijdlijnen gecombineerd. De oplossing kan op deze manier vanuit 54 verschillende posities komen. Ga gewoon eens op een aantal van deze 54 plekken staan voor een fris perspectief.

Oefening: Herkennen van de waarnemingsposities in een verhaal

A vertelt over een ervaring. B en C luisteren naar de waarnemingsposities die ze in het verhaal kunnen herkennen. Doe deze herkenningsoefening ook met verhalen van mensen op radio en TV en met mensen die niks met NLP hebben.

Oefening: De waarnemingsposities inzetten voor een situatie (Ontdekken)

Neem een situatie waarin je een ruzie of meningsverschil met iemand had. Tijd om deze situatie vanuit meerdere invalshoeken te bekijken!

  1. A vertelt over een lastige communicatie-situatie met een ander.
  2. B stelt vragen die ervoor zorgen dat A de situatie steeds vanuit een andere waarnemingspositie gaat beschrijven.
  3. C ontdekt welke vragen B heeft gesteld om A naar een andere positie te leiden. Ook het effect van de vragen wordt besproken. Hoe kan B zijn vaardigheid in het begeleiden door de waarnemingsposities verbeteren?

Variatie: doe hetzelfde, maar dan met een andere situatie (dit kan van alles zijn).

Oefening: De waarnemingsposities inzetten voor een situatie (Formele oefening)

Neem een situatie waarin je een ruzie of meningsverschil met iemand had. Tijd om deze situatie vanuit meerdere invalshoeken te bekijken!

  1. Veranker positie 1, 2 en 3 op drie plekken op de grond. Laat iedere locatie associëren met de eerste, tweede of derde positie.
  2. Identificeer een situatie waarin je meer keuze wil.
  3. Ervaar positie 1, 2 en 3 in die ervaring.
  4. Geef advies vanaf positie 3.
  5. Doorloop positie 1 en 2 met het advies van positie 3.

Tip: om altijd te doen

Volg je momenteel een NLP-opleiding? Dan is het volgende een waardevolle tip. Bij iedere oefening die je doet, geef je naderhand via de derde positie gedissocieerd terug wat je hebt geobserveerd (derde positie). Vervolgens doe je dit vanuit het perspectief van een ander (tweede positie) en je eigen perspectief (eerste positie). Eventueel kun je daarna ook feedback geven, wat een uitbreiding is op de observatie. Bonus: maak een observatieverslag van iedere oefening. Hiermee stamp je het objectief waarnemen er echt goed in.

Hierna lezen:  NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander (gebruik deze 7 effectieve tips)

Praktisch boek over NLP

NLP-Praktijk-Doe-Boek

Vond je dit een zinvol artikel? Dan wijs ik je tot slot graag op het inspirerende NLP Doe-Boek, zodat we het ook samen in de praktijk gaan brengen. Hierin zitten meer dan 100 verschillende tools, tips en technieken van NLP, waaronder bruikbare challenges om met de waarnemingsposities aan de slag te gaan. Bekijk het NLP Doe-Boek hier >>

Wil je nog meer tips zoals deze? Meld je dan hieronder eventjes aan voor een leuke NLP-bonus zodat je niks mist: