Empathisch vermogen ontwikkelen is belangrijk om resultaten te boeken in relaties en werk. Empathie ontstaat wanneer je in de tweede waarnemingspositie stapt: het perspectief van de andere persoon. Hier vind je in totaal 74 handvatten, zinnen en voorbeelden om empathie te tonen in een gesprek.
Inhoud van deze pagina:
Empathisch vermogen vergroten: voorbeelden en tips voor inlevingsvermogen
De tips en voorbeelden uit dit artikel zijn de meest praktische en concrete handvatten die je kunt vinden over empatisch vermogen. Empathie is geen trucje. Het liefste ontwikkel je een diep begrip over empathie. Dat kun je al doen door de tips van dit artikel goed door te lezen.
Wat is empathie? Korte uitleg (betekenis empathisch vermogen)
Empathie betekent dat je even de wereld door de ogen van een ander ziet en dat je dat eventueel ook teruggeeft aan de ander. Beter dan de ander dat zelf kan verwoorden.
Empathie betekent niet dat je het eens bent met de ander. Wat het belangrijkste is: empathie is iets wat je samen met de ander moet voelen. Daarnaast kun je ook de juiste zinnen zeggen om je empathie te uiten, en in dit artikel zal je die voorbeeldzinnen gaan vinden!
Bied een luisterend oor, erkenning en een omhelzing in plaats van goedbedoelde adviezen.
Waarom zou je empathie moeten ontwikkelen?
Om empathie, oftewel inlevingsvermogen te ontwikkelen herken je en speel je in op gedachten en emoties bij anderen. Dit heeft veel voordelen. Zo wordt pijn minder gevoeld als iemand empathie heeft. Gedeelde smart is halve smart. Empathie is een groot onderdeel van rapport maken (een techniek uit de NLP-methodiek, wat ook wel eens de ‘studie in subjectiviteit’ wordt genoemd).
Empatisch vermogen ontwikkelen: hier vind je de tips om empathie te leren
Kun je empathie leren? Zeker! Gebruik onderstaande voorbeeldzinnen om empathie te tonen en je empatisch vermogen te vergroten: Op deze manieren kun je empathie ontwikkelen.
Tip 1: Onderzoek nieuwsgierig hoe het is om in de schoenen van de ander te staan
Dit is niet voor niets de allereerste tip: het is de essentie van empathie. Ga niet meteen denken over hoe wij zelf zouden reageren in de situatie die de ander beschrijft, of wat wij er zelf van vinden. Empathie gaat echt over de ander en niet over mij, mijn verhaal en mijn mening. Zie en voel helder wie en wat er tegenover je zit.
Stel je voor dat je in de schoenen van de ander staat. Gebruik hiervoor associatie en dissociatie om in de tweede waarnemingspositie te raken. Hierdoor wordt empathie makkelijker! Bij dit 'tweede perspectief' ben je aan het dissociëren van jezelf en tegelijk aan het associëren met de ander. ‘Hoe neem ik de wereld waar vanuit de ander? Vanuit de filters van de ander?'
Binnen NLP kennen we het model van de drie waarnemingsposities. Je neemt hierbij verschillende perspectieven aan. De tweede waarnemingspositie is die van empathie. Hieronder vind je de vragen voor in de tweede waarnemingspositie. De volgende handvatten en NLP-vragen kun je gebruiken om in de huid van een ander te stappen en om empathie te ontwikkelen en tonen:
- Ervaar wat de ander ziet, hoort, voelt ruikt en proeft. Ezelsbruggetje: Visueel, Auditief, Kinesthetisch, Olfactoir, Gustatoir (VAKOG). Wat zag, hoorde, voelde, hoorde, rook en proefde hij?
- Begrijp de kaart van de wereld van de ander. Stel daartoe de vragen om de structuur van de subjectieve waarneming uit te vragen: Wat zie, hoor, voel, denk en zeg ik vanuit de ander?
- Vraag hoe het voelt: ‘Hoe voel je je?' Hoe denk je dat hij zich voelde? Waarom zou dat zijn? Vraag ook waar in het lichaam dat gevoel zit.
- Hoe ervaart de ander iets? Hoe ervaart hij dat? Hoe is dat voor hem?
- Begrijp de doelen van de ander, wat hij wil. Wat vindt de ander belangrijk? Wat zijn zijn belangen?
- Begrijp ook meteen de obstakels en uitdagingen om het doel te bereiken. Pak er voor het gemak het coachmodel eens bij.
- Begrijp zijn angsten en ervaringen die ervoor zorgen dat de ander denkt hoe hij/zij nu denkt.
- Wat heeft de ander nodig?
- Begrijp hoe de ander naar zichzelf kijkt. Ga ervan uit dat iedereen zijn best doet.
- Vraag naar de details en symptomen (downchunk) en de gevolgen (upchunk) van een situatie van iemand.
- Stel de vragen: ‘Hoe' (metamodel) en ‘Waarom' (miltonmodel).‘
- Begrijp het gedrag van de ander.
- Hoe reageerde hij erop? Wat zou ervoor gezorgd hebben dat hij zo reageerde?
- Begrijp de waarden van de ander.
- Begrijp alle andere neurologische niveaus van de ander: omgeving, gedrag, capaciteiten, overtuigingen, waarden, identiteit, missie.
- Zet jezelf in om te voorspellen wat de ander gaat doen.
- Had hij het anders kunnen aanpakken?
- Begrijp hoe de ander de wereld ziet. Het communicatiemodel is hier een tool voor.
- Vraag jezelf af: ‘Wat hebben we gemeen?'
- Wat zijn je obstakels, frustraties, mislukkingen, angsten en uitdagingen hier?
- Praat over successen, benodigdheden, verlangens en dromen.
Welke informatie krijg ik nu ik de andere persoon geworden ben?
Bij al deze vragen praat je dus in de ik-vorm, terwijl je doet alsof je de andere persoon bent. Als je hierbij begeleid wordt door een coach, dan doet hier de coach alsof hij met de tweede persoon aan het praten is, terwijl hij gewoon tegen jou praat: “Dat is wel tof van u. Kon u er iets aan doen?”
En hoe toon je vervolgens jouw empathie? Dat leer je in de volgende tips:
Tip 2: Bied een luisterend oor
Bied een luisterend oor. En dat is een kunst op zich. Hier vind je 28 luister-tips die iedereen moet kennen om een uitstekende luisteraar te zijn
Verander het onderwerp niet en leef volgens de vooronderstellingen van NLP. Dit zijn een aantal ‘leef-principes' waarmee je empathie en respect in je leven verwerkt.
Nodig uit om er meer over te delen:
- Hoe gaat het met je?
- Wat is er aan de hand?
- Vertel me erover.
- Hoe ging dat dan?
- Hoe is dat voor jou?
- Hoe voel je je?
- Wat doet dat met je?
- Hoe ervaar je dat?
- En hoe zit het met jou?
- Hoe is het nu?
- Vertel me meer. Wil je erover praten?
- Laten we erover praten. Bedankt dat je dit deelt.
- Vraag nog eens naar dingen die recent zijn gebeurd. “Hoe voel je je nu over laatst?”
- Meer inspiratie? Bekijk alle vragen in dit artikel over doorvragen >>
Verken de situatie:
- Hoe lang speelt dat al?
- Op welke momenten heb je er last van?
- Waar heb je het moeilijk mee?
- Wat zijn je obstakels, frustraties, mislukkingen, problemen, angsten en uitdagingen hier?
- Maak je je zorgen? Waar maak je je zorgen over?
- Wat vond je van x?
- “Ik wil me kunnen voorstellen hoe je je voelt. Waar voel je het in je lichaam? Heeft het een kleur, een temperatuur, een tinteling?”
- Wat betekent dat voor jou in jouw wereld? (Niet oordelend)
- Vraag door. Hoe je dat doet, lees je in dit artikel over sociaal zijn >>
Tip 3: Wil je empathie tonen? Vermijd dan giftige positiviteit
Als iemand bedroefd is, dan is het juist niet nodig om die persoon meteen op te vrolijken. Bagatelliseer de gevoelens van de persoon niet. Gebruik bijvoorbeeld geen zinnen als “het valt wel mee”, “Het is oké, het komt wel goed” of “je zal je morgen wel beter voelen”.
Ga er eens bij zitten en vraag waar de ander bedroefd over is.
Bied géén oplossingen, positiviteit, bagatellisering of relativering. We luisteren, voelen mee en verkennen we iemands probleemcasus. We gaan dus niet alvast oplossen of ´positief doen' en herkaderen. Dat is giftige positiviteit. Je moet namelijk éérst volgen en empathie hebben… en pas véél later komt er vanzelf wel een keer een lichtpuntje. Maar dat moet rijpen. Geef het bitchen en klagen dus echt de tijd.
Dus:
- Maak de ander niet ‘beter', probeer geen antwoorden te geven en probeer de problemen van de ander niet op te lossen. Ook al zijn je intenties zo goed… doe het niet. Laat ‘jij' aan de kant gaan. Jouw talent is jouw aanwezigheid, niet manipulatie. Jouw talent is heelheid, niet verdeling.
- Geef geen goedbedoelde adviezen. Probeer het niet op te lossen. De oplossingen zijn er al. Slechts de juiste vragen zijn nodig. Een gebroken hart heeft bijvoorbeeld geen tweedehands adviezen en preken nodig. Het is niet nodig om de dingen die jij weet, te vertellen – als een soort ‘volmaakte leraar' of ‘spirituele expert' – hoe gelijk je ook hebt. Het enige wat nodig is? Alleen maar dat jij de ander gewoon ontmoet, nu, waar de ander is.
- Een antwoord is totaal niet nodig. Laat de zoektocht er maar gewoon zijn. Laat er acceptatie zijn voor die onopgeloste zoektocht vol puinhoop, terwijl we gewoon in duigen mogen blijven liggen.
- Soms wil iemand wel adviezen van je. Hoe kom je erachter of dat het geval is? Alléén als de ander er expliciet om vraagt – of je kunt het gewoon vragen: ‘Heb je liever dat ik gewoon luister of heb je liever advies?'
> Hier lees je meer over waarom giftige positiviteit catastrofaal is voor jouw empathie.
Tip 4: Ga niet oordelen, maar laat de ander juist alles erkennen en voelen
Met andere woorden: voel en bied compassie: Bied een luisterend oor, erkenning en een omhelzing in plaats van goedbedoelde adviezen. Verwelkom alle gevoelens en gedachtes van ander. Moedig openheid aan, zodat ideeën en gedachtes met elkaar gedeeld kunnen worden.
Treed de ander tegemoet door zijn brandende pijn, lijden of het verlies van zijn dromen te erkennen. Dit geeft erkenning aan de andere persoon en aan de gevoelens die deze persoon heeft.
Sterker nog: moedig de ander aan zijn/haar pijn dieper te voelen, zodat het zichzelf kan genezen en bevrijden. Dit is een uitnodiging tot een diepere spirituele genezing.
Laat de worstelingen er zijn. Omarm ze. Geef ze de ruimte. Hiermee sta je iemands echtheid en openheid toe. Als de ander bijvoorbeeld sip is of tekeer gaat, dan mag dat. Vang deze persoon op, en laat hem erop vertrouwen dat hij opgevangen wordt met alles wat hij wil uiten. Geef dus geen kritiek en blijf beheersd en sterk. Dit geeft enorm veel rust en acceptatie.
Hiermee leer je een ander bovendien dat hij van zichzelf mag houden, en dat hij er mag zijn.
Heb dus acceptatie voor de onprettigheden in het leven. Ja zeggen tegen de onzekerheid, de verwarring, de twijfel, de strijd, de pijn, het verdriet, de puinhoop, de onvoorspelbaarheid, de oncontroleerbaarheid, de hobbels op de weg, de hartezeer, je eigen onvermogens, de mysterieuze aard en de wanhoop ervan. Ons toewenden richting de onvermijdbare vernietiging van alles wat we in het leven tegenkomen, in plaats van het te negeren.
Ga niet steeds het probleem op willen lossen of antwoorden zoeken, maar erken hoe lastig de situatie is.
Wees een zuiver klankbord. Sta de andere persoon toe om zijn ideeën en gevoelens op je te richten terwijl jij een niet-beoordelende en niet-kritische houding aanneemt. Je zou dat duidelijk kunnen maken door te zeggen: “Jij bent belangrijk” Of “Ik oordeel niet.”
“Lastig dagje vandaag.”
“Zoals zo velen.”
“Lastig om positief te blijven.”
“Zoals wel vaker.”
“Soms.”
“Vaak.”
Vermijd giftige positiviteit – Bevestig en valideer de zorgen en gevoelens van de ander:
- Het is logisch dat je dit voelt.
- Dit verlies doet ertoe.
- Het is oké om te klagen. Dat is niet erg.
- Laat maar stromen. Er mag gehuild. Laat het er maar uit.
- Je hoeft je niet in te houden. Je mag stromen.
- Je hoeft niet sterk te zijn.
- Deze situatie is vast heel frustrerend / akelig / klote / droef / belabberd / rot / klote / naar / onprettig / lastig / shit / zuur / balen voor je.
- Klote man.
- Heel vervelend…
- Wat naar…
- Wat erg dat…
- Ik geloof je.
- Het klopt wat je voelt.
- Je hebt het zwaar gehad.
- Je hebt het er moeilijk mee.
- Dat moet lastig voor je zijn (geweest)
- Dat is zo frustrerend…
- Hartverscheurend. Ik gun dit niemand.
- Er is jou onrecht aangedaan.
- Je hebt het zwaar. Eerst dat, dan dat, dan dit.
- Het moet wel hartverscheurend voor je zijn om hem zo ziek te zien.
- Je staat vast de hele dag op je voeten. Je voeten moeten wel moe aanvoelen.
- Jammer, jullie hadden echt in de finale gehoord.
- Dat klinkt als horror…
- Ik kan me voorstellen dat…
- Gebruik bij voorkeur algemenere zinnen zodat er minder kans is op een mismatch: “Het was een sterke reactie/ervaring.” “Het doet veel met je.” “Het doet je veel hé.”
- Empathie kun je ook al in een blik laten blijken.
“Wat wiebelt je?”
“Gewoon last van onzekerheid…”
“Geeft niet, dat mag.”
“Voel me niet mooi. Niet lief. Niet gezellig. Gewoon suffig.”
“Wat nog meer?”
“Dat ik geen stijgende lijn meer heb. Dank je dat je luistert.
“Dank je dat je uitspreekt. Doet ook wat met me . Als ik het hoor.”
“Sorry voor mijn najaarsdip.”
“Nooit sorry. Voor dit.”
“Volgende week 30 graden. Nazomer… Ik ga nu maar slapen. Morgen even koffie in de zon hoop ik.☀️”
“Stop. Blijf bij dat echte. Blijf bij dat echte gevoel alsjeblieft. En waag het niet over de zonnige nazomer van 30 graden te praten die eraan komt. Hup in de herfst. In het herfstgevoel.”
“Haha. Je tovert een lach. Ik wil m nog… die zonnestralen in mijn gezicht… die me langzaam laat afkicken van de zomer…”
“Je hebt nu even niks te willen.”
“Ik zie op tegen de herfst… vechten tegen verkoudheid.”
“Lekker slapen met een liefdevolle omhelzing en kus voor niet mooi, niet lief, niet gezellig en gewoon suffig.”
Tip 5: Voel mét die persoon, voel niet vóór die persoon
Empathie is begrijpen wat iemand voelt. Je hoeft dus niet per se hetzelfde in de plaats van de ander te voelen. Dus je hoeft echt niet iemands traumatische gevoelens en emoties te gaan voelen. Wat je wel mag doen, is alle gevoelens van de ander toestaan en verwelkomen. Dát is een heel belangrijk onderdeel van empathie.
Deel hoe jij je erover voelt:
- Je klinkt ontmoedigd – voor mij voelt dat zo.
- Je klinkt gefrustreerd – voor mij voelt dat zo.
- Het doet mij pijn om jou te zien worstelen.
- Deel dat je ook geschrokken bent.
- Deel ook jouw verdriet over de zaak – en hoe triest je het vindt.
- Deel dat je ook dingen of personen mist.
- Je komt verdrietig op mij over, wat is er aan de hand?
- In een neutrale situatie, bijvoorbeeld bij een ober in een restaurant, kun je vragen hoe hij zich ontspant, omdat het vast een vermoeiende baan moet zijn.
- Als jij in hetzelfde schuitje zit, deel dat dan eventueel na een tijdje.
Tip 6: Wees een spiegel
Gedraag je als een spiegel. Reflecteer wat je denkt dat de persoon zegt en voelt, naar hem terug. Zónder inmenging van je eigen kennis. Geef puur terug wat je observeert, zonder daar iets aan toe te voegen.
- Ik zie dat je met je hoofd gebogen kijkt. Ik hoor je zeggen dat je het zwaar hebt. Ik voel je lijf trillen.
- Ik hoor hoe je je voelt/dat je je zo voelt/ dat je er zo over denkt.
- Ik hoor je/ Ik zie je/ Ik voel je.
Je kunt hierbij beter niet zeggen: “Ik begrijp dat je…” De kans is vrij groot dat de ander het er niet mee eens is dat jij kan begrijpen wat er aan het gebeuren is. Je zit altijd goed met: “Ik zie dat je…”, “Ik hoor dat je…” of: “Ik stel me voor dat je…”
Tip 7: Spreek je steun uit
Spreek je steun uit:
- Ik sta achter je
- Weet dat je niet alleen bent.
- Wat een eikel is het ook…
- Wil je erover praten? Ik ben hier om naar je te luisteren.
- Je gaat door iets moeilijks heen, maar ik ben hier voor je.
- Ik ben hier, ik ben met jou, blijf het me vertellen, ik wil het weten.
- Ik ben hier. Ik hoor je. Wat kan ik voor je doen als je me nodig hebt?
- Wens de ander sterkte toe.
Tip 8: Doe deze concrete handelingen om empathie ook in daden om te zetten
Er zijn een aantal dingen die je kunt doen waarmee je op attente wijze empathie en hulp toont voor de ander. Kijk maar eens naar deze suggesties:
Vraag jezelf af:
- Wat voor iets attents kan ik doen?
- Wat kan ik nu voor de ander doen/brengen?
- Wat heeft de ander nu nodig?
En geef het vervolgens:
- Zet datgene wat je op dat moment aan het doen was aan de kant, zodat je laat zien dat je er helemaal voor de ander bent. Hiermee geef je dus jouw tijd. Laat alles los wat in je handen ligt en schuif alles aan de kant. Wees geïnteresseerd en volledig zonder afleiding.
- Bied datgene aan dat op dat moment nodig is: Een glas water? Thee? Een pleister? Een knuffel? Aandacht? Troost? Een liefdevolle aanraking? Een massage? Rustgevende pillen? Moet er eventjes eten in? Een arm over de schouder? Moet deze persoon eventjes zitten of liggen?
- Zeg niks en bied een omhelzing aan. Of pak de hand van de ander vast.
- Bel.
- Bied een lift aan. “Ik kom mee naar het ziekenhuis.”
- Kom langs. “Ik kom naar je toe en ben de avond bij je.”
- Vraag door.
- Ga naar deze persoon toe, geef bloemen, vraag na over wat er recent is gebeurd, etc.
- Kook voor deze persoon, breng eten en breng bloemen. “Ik breng je vanavond eten.”
- Maak een speciale afspraak om te praten. Bied bijvoorbeeld aan om voor de ander te koken.
- Vraag wat de ander nodig heeft: ‘Wat heb je nodig?' ‘Wat kan ik voor je doen?' ‘Waar heb je behoefte aan? Wat heb je nog meer nodig?'
- Wens deze persoon tot slot eventueel van harte beterschap.
- Meer voorbeelden vind je in het artikel over attent zijn en in het artikel over communicatie in relaties.
Binnen NLP houdt empathie in dat je in de tweede waarnemingspositie raakt. Dit is een begrip uit de NLP Practitioner Opleiding.
Empathie-oefening voor het ontwikkelen van empatisch vermogen, oftewel inlevingsvermogen: ‘Try another person’s life’
Empatisch vermogen missen, dat kan gebeuren. Gelukkig kun je gewoon oefenen om er beter in te worden.
Stap 1: Kies een oefenpartner die heel erg anders is dan jou. Volg hem letterlijk in een ruimte terwijl hij de wereld gaat ontdekken. Loop direct naast hem en imiteer hem precies, bijvoorbeeld ook zijn gezichtsuitdrukkingen. Ook als hij met iemand begint te praten blijf je hem imiteren. Je hoort straks dus twee keer hetzelfde. “Hoi, Hoe gaat het?” “Hoi, Hoe gaat het?”
Stap 2: Na de ontdekkingsronde vertel je wat je ervaringen zijn als de ander. Controleer samen of het goed was.
Bekijk ook deze handige whiteboard-video over empatisch vermogen
Onderstaande video van PMSL Training geeft je nog een erg duidelijke les over het ontwikkelen van empatisch vermogen via empatisch luisteren.
Bekroond boek over empathie – met praktische toepassing
Vond je dit een zinvol artikel? Dan wijs ik je op het inspirerende NLP Doe-Boek, zodat we het ook samen in de praktijk gaan brengen. Hierin zitten meer dan 100 verschillende tools, tips en technieken vanuit NLP, waaronder bruikbare challenges om met het empathisch behandelen van mensen aan de slag te gaan. Bekijk het NLP Doe-Boek hier >>
Hoe ontwikkel jij je empathisch vermogen? Laat in de reacties weten hoe jij empathie leert en toont.
Gerelateerd: lees verder...
Wil je nog meer tips zoals deze? Meld je dan hieronder eventjes aan voor een leuke NLP-bonus zodat je niks mist:
Ik heb moeite met emphatie tonen in een chat gesprek. Ik wil dat graag beter doen maar vind niet altijd de juiste reactie op een vraag.
Hoi Lindy 🙂 Dat vind ik niet zo gek hoor. Ik denk dat iedereen dat moeilijk vindt via chat. Empathie heeft van alles te maken met voelen hoe de ander zich voelt. En dat kun je veel makkelijker doen als je fysiek aanwezig bent bij elkaar. Dan voel je elkaar. Het gaat dus niet om de woorden die je zegt, maar het gaat om hoe je ze zegt. En dat is nou iets wat me per definitie onmogelijk lijkt in chats. Emoticons / emoji’s komen dan wel weer goed van pas.
Weten hoe die ander zich voelt zeker om te misbruiken. Koude empathie is met berekening zonder affectieve empathie die echt voelt. mensen die denken zich werkelijk inleven doen soms alsof om je vervolgens te be-rippen en te beroven en om vervolgens te zeggen van dat je er van moet leren. Nou ik zie het opsporing verzocht al zeggen van groei en van leren dan hebben de misdadigers een goed leven . Zou het wel echt zijn of om je leeg te trekken in iets wat zij weten en maken dan misbruik zonder te voelen en het maakt ze niet uit hoe die ander zich er onder voelt. Die empathie is geveinsd en gespeeld gemaakt. Als een sociale kameleon. Waar ze maar beter van kunnen worden daar paaien ze mooi mee om met zoetsappige woorden zonder dat men het meent en zonder dat het waar is dan hol en leeg en oppervlakkig.
U schrijft. bij Empatisch vermogen… punt 6.
“…..proeft en ruikt. Ezelsbruggetje: Visueel, Auditief, Kinesthetisch, Olfactoir, Gustatoir (VAKOG).
is dat niet verkeerd ? het Olfactorisch zenuwstelsel , is het reukorgaan en niet smaak
en Gusatoir is volgens mij juist de smaak
een ‘Visueel ‘ opmerkzaamheidje
Fijne opmerking Erik. Dankjewel.