Bestaat De Absolute Waarheid? (‘De Kaart Is Niet Het Gebied’) [Filosofie]

Bestaat de (absolute) waarheid? Wanneer is iets waarheid? Laten we in dit artikel naar ‘antwoorden', betekenissen en overtuigingen gaan kijken rondom deze filosofische vragen. Dit doen we onder andere met de analogie ‘De kaart is niet het gebied.' Lees verder…

‘De absolute waarheid bestaat niet' kan een heel vredelievende levenshouding zijn

‘Er is geen waarheid' klinkt misschien ‘hard' maar je kunt met deze overtuiging juist respect en vrede naar de wereld brengen.

De werkelijkheid is niets anders dan je interpretatie ervan.

Door dit te geloven en als levenshouding toe te passen, zal je niet meer de neiging hebben om jouw waarheid aan iemand op te dringen. Ook zal je niet langer de neiging hebben om de waarheid van een andere persoon te willen veranderen. Laat staan dat je de waarheid van een ander niet zou willen accepteren.   

Kortom, je roept hierdoor direct een gevoel van respect en acceptatie voor andermans wereldbeeld uit. Deze respect-intentie is de reden dat deze overtuiging in de NLP-basisprincipes staat.

De waarheid bestaat niet. Er bestaat alleen 99,9% aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid. De rest is echt een mening.
– Igor van Kaam, Nederlandse NLP-trainer

‘De waarheid bestaat niet' heeft een depressief randje gekregen door het Nihilisme

Ook een van de kenmerken van het Nihilisme is het geloof dat er geen absolute waarheid is. ‘Er is geen absolute waarheid' staat dan ook bekend als een Nihilistische uitspraak.

Het Nihilisme is echter een vrij depressieve invalshoek om dit te bekijken. Het is zeker mogelijk om ‘de absolute waarheid bestaat niet' vanuit een positieve invalshoek te bekijken, zoals blijkt uit de vorige paragraaf.

Laten we de uitspraak ‘De kaart is niet het gebied' ontdekken (& ‘Perceptie is projectie')

Er is een verschil tussen de wereld zelf en hoe we de wereld beleven. De manier waarop we een model van de wereld maken, is enkel een verwijzing naar de realiteit. Het is niet de realiteit zelf.

Dit principe heeft Alfred Korzybski samengevat in de analogie: ‘De kaart is niet het gebied.' Wanneer je een plattegrond van een stad maakt, zie je de straten als gekleurde lijntjes. Een witte straatlijn op de kaart is anders dan de daadwerkelijke straat. Zo zijn onder andere niet alle stoeptegeltjes op de kaart getekend en is de straat in het echt niet spierwit zoals de gestileerde straatlijn op de kaart wel is.

Wij maken van binnen ook een ‘kaart' van de wereld waarin we allerlei dingen weglaten, generaliseren en vervormen. En die kaart is voor iedereen anders. Hoe we de wereld ‘representeren' (zien), is enkel onze eigen interpretatie. Het is ons beeld van de werkelijkheid, en daar handelen we en denken we naar.

Er is een verschil tussen waarheid en werkelijkheid.

Alleen al onze taal (symbolen) is hier ‘schuldig' aan. Ook met taal wordt namelijk gigantisch veel weggelaten: de woorden die we gebruiken zijn niet hetzelfde als de gebeurtenis of het voorwerp die ze representeren. We hebben bijvoorbeeld zelfstandig naamwoorden gecreëerd. Een zelfstandig naamwoord is geen onderdeel van de natuur maar het is een onderdeel van onze spraak.

Er zijn eigenlijk twee ‘levens' simultaan aan het lopen: de realiteit, en symbolen en taal die de realiteit representeren. Symbolen en taal zijn secundair.

‘Do you swear to tell the truth, the whole truth and nothing but the truth?’
‘Niemand kan de ‘whole truth’ vertellen. Het is subjectief. Het is gefilterd door onze eigen ervaringen.’
– Dr. Lightman (uit Lie to Me)

En als je dan ook nog eens met iemand wilt gaan communiceren, wordt het helemaal interessant. Dat gaat namelijk als volgt:

1. Je vat maar een klein deel van de realiteit, vervormt en generaliseert het ook flink en plaatst dat in je eigen ‘kaart van de wereld'.
2. Vervolgens communiceer je – door middel van de beperkte kracht van woorden – ook maar een klein deel van je kaart van de wereld naar andere mensen toe.
3. En tot slot vangen anderen die woorden ook op een totaal andere manier op dan jij – de zender – ze bedoeld had. Andere mensen geven andere betekenissen aan die woorden omdat ze heel andere generalisaties, vervormingen en weglatingen hebben. Bovendien worden jouw woorden – die al een weglating, vervorming en generalisatie zijn – ook nog eens vervormd, weggelaten en gegeneraliseerd door de ontvanger van jouw woorden.

Dit proces van weglating, vervorming en generalisatie is onvermijdelijk. Het is overal om ons heen en er is sprake van in ieder gesprek…

Dit principe verder ontdekken?

• Lees het principe ‘De kaart is niet het gebied & Perceptie is projectie' in het artikel over de NLP-vooronderstellingen.
• Lees het artikel: ‘De wereld is je spiegel. Perceptie is projectie.'
• Ontdek de wet van selectieve perceptie: je zal altijd bewijs vinden voor datgene wat je kiest te geloven. Kies om te geloven in Liefde, en het bewijs voor Liefde zal verschijnen.
• En voor een ‘biologische' onderbouwing: lees het communicatiemodel.
• Lees meer over ‘ruimte', oftewel ‘louter bewustzijn'. Niks bestaat. Behalve vibratie en lege ruimte. Al het andere is illusie of meningen.

Niemand ziet wat jij ziet. Zelfs als zij het ook zien.
– Chris Ferreiras

Respecteer het model (de kaart / representatie) van de wereld van de ander

Zodra je voor jezelf concludeert dat er geen absolute waarheid is, zou je het kunnen inzetten om jouw waarde ‘respect' te ontwikkelen en te tonen.

Fascisme is logisch voor sommige mensen. Vrije liefde is heel goed volgens anderen. En misschien niet volgens jou. Ondertussen leven we allemaal in dezelfde wereld en vinden we bewijs om onze overtuigingen te ondersteunen.

Jouw opvatting is jouw werkelijkheid. Dat geldt voor iedereen. Parkeer je vooroordelen en verdiep jezelf in het wereldmodel van de ander. Jouw wereldmodel is nooit de waarheid: het is altijd anders dan de werkelijkheid. Je kunt hier alles over lezen in het NLP-communicatiemodel.

“Ik heb hét wereldmodel. Die van mij klopt, en jij moet het ermee eens zijn.”

Of…

“Mijn opvatting is mijn werkelijkheid. Dat geldt voor iedereen. Ik parkeer mijn vooroordelen en ik verdiep mezelf in het wereldmodel van de ander. Mijn wereldmodel is nooit de waarheid: het is altijd anders dan de werkelijkheid omdat het de werkelijkheid filtert.”

Laatst vroeg iemand mij: “NLP zou toch op alle basisscholen geleerd moeten worden! Dan kunnen de kinderen toch alles leren over zulke belangrijke dingen als respect en zelfvertrouwen! Waarom wordt dat toch niet gedaan?” “Omdat wij het zo zien. Dit is hoe wij het zien. Andere mensen zien het weer heel anders.”

Ik geloof in het hiernamaals… en dat is mijn waarheid. Jij gelooft in vorige levens… en dat is jouw waarheid. Hij gelooft in geen van beide… en dat is zijn waarheid.

En wat als een opdrachtgever zegt dat er heel wat niet-nagekomen mondelinge afspraken zijn met de opdrachtnemer, terwijl de opdrachtnemer vindt dat alles nagekomen is? Dan zou je als mediator het volgende tegen ze kunnen zeggen:

Frank, ik hoor dat jouw herinnering hiervan x is, en ik geloof jou volledig dat dit jouw herinnering hierover is. En tegelijk geloof ik Piet ook volledig dat zijn herinnering hierover anders is. En het is jammer dat we niet terug in de tijd kunnen gaan zodat we woord voor woord kunnen horen wat er gezegd was in dat gesprek. Ik weet ook niet wat er gezegd was, want ik was er ook niet bij. Maar wat ik nu wil doen, is er samen achter komen hoe we zowel in jouw behoeften en jouw behoeften kunnen voorzien, terwijl we tegelijkertijd respectvol blijven voor wat jullie herinneringen zijn van die gebeurtenis.

Bij kinderen gebeurt dit vaak: “De lucht is groen!” “Nee, de lucht is blauw!” Met een levendige discussie over of de lucht echt groen of echt blauw is.

Dus ik hoor dat jij de wereld beschrijft als een plek met een blauwe lucht en als je het op die manier beschrijft, zullen veel mensen het met je eens zijn. En nu ziet Pietje de wereld als een plek met een groene lucht. En dat is helemaal okee. dat mag hij doen, ook al zie jij de lucht als blauw. We hoeven het er niet eens of oneens over te zijn. We zien het gewoon allemaal anders op dit moment.

Dit principe verder ontdekken?

• Lees het principe ‘Respecteer het model (de kaart / representatie) van de wereld van de ander' in het artikel over de NLP-vooronderstellingen.
• Lees het artikel over open minded zijn. Dit is de eigenschap van mensen die dit principe in de praktijk brengen.
• Scroll in dit herkader-artikel naar ‘wereldmodel-omdenken'. Bijvoorbeeld: ‘Dit is een stoel' verandert in ‘Dit lijkt een stoel.'

Kun jij jezelf op het volgende betrappen?

Wanneer iedereen het simpele principe van de voorgaande paragraaf zou naleven, zou er geen (religieus) geweld zijn geweest. Mensen werden er vroeger om vermoord: het in woorden zetten van de waarheid. Als je gelooft dat alleen je eigen model van de wereld de waarheid is, gebruik je het via het ego.

Wat je zegt is waar. En de grap is: wat hij zegt is ook waar. Het is geen enkelvoudige waarheid, maar een meervoudige waarheid.

Iedereen ziet de wereld anders. Er is niet een échte waarheid, maar iedereen ziet de waarheid via zijn of haar eigen filters. Heb daar respect voor en sterker nog: stap erin!

Er zijn mensen die – vaak van jongs af aan – de overtuiging hebben meegekregen dat historische figuren als Abraham, Christus, Mohammed, Buddha en/of Krishna door God gezonden zijn. Wanneer ze in gesprek zijn met een ander persoon, en wanneer ze horen dat de andere persoon gelooft dat deze figuren gewone mensen waren en niemand door God gezonden is, denken ze automatisch: ‘Hmm… hoe ga ik hem overtuigen dat hij een totaal verkeerd wereldbeeld heeft? Welke argumenten zal ik gaan inzetten? Hmm… vroeg of laat krijg ik hem wel te pakken, desnoods door hem eerst te ‘volgen' zodat ik hem daarna in mijn waarheid kan leiden. Dan zal hij inzien dat hij fout zit en dat de wereld echt in elkaar zit zoals ik dat heb geleerd /meegekregen.'

Hoe mooi zou het zijn als we ophouden met dit mentale terrorisme? Hoe mooi zou het zijn als we het wereldbeeld van andere mensen gewoon direct accepteren en het eventueel zelfs uit interesse onderzoeken om er oprecht van te leren? Niet om later alsnog onze eigen ‘waarheid' te vertellen, maar gewoon omdat we hun waarheid echt accepteren. Direct en automatisch.

De waarheid is nooit precies zoals je denkt dat hij zou zijn.
– Johan Cruijff

Bovenal: ga niet je eigen overtuigingen verdedigen. Identificeer je er niet mee, word er niet ‘zeker' van om je eraan vast te kunnen houden en blijf liefdevol en open minded.

Dat mag jij vinden en zeggen. En ik vind dat niet.

Dit principe verder ontdekken?

• Lees hier meer over hoe het gebrek aan respect voor anders-gelovigen een grote valkuil is voor religieuze mensen.
• Scroll in dit herkader-artikel naar ‘wereldmodel-omdenken'. Bijvoorbeeld: ‘Dit is een stoel' verandert in ‘Dit lijkt een stoel.'

Geloof je eigen gedachten niet als zekerheid of waarheid, maar blijf open minded

Volgens Mark Manson – auteur van De Edele Kunst Van Not Giving A F*ck – is het een fout om met zekerheid je eigen gedachten en overtuigingen te geloven.

500 jaar geleden dacht men dat de aarde plat was. Ik dacht 20 jaar geleden dat Sinterklaas bestond. Wat weet je nu allemaal? Wat vind je nu belangrijk? Stel je voor hoe belachelijk dat eruit gaat zien over nog eens 20 of 500 jaar.

En dit is iets goeds: we moeten hopen dat onze huidige gedachten en overtuigingen later belachelijk lijken voor ons, want dat betekent dat we gegroeid zijn en slimmer geworden zijn. Ik krijg de kriebels als ik zie wat ik 10 jaar geleden heb geschreven en gepubliceerd. Verschrikkelijk! Maar dan weet ik: dit is geweldig, want het betekent dat ik een betere schrijver ben geworden.

– Mark Manson

De extremisten en gekken van de wereld hebben absolute, rotsvaste zekerheid over hun overtuigingen. Zekerheid over je eigen verstand is niet gezond. Juist onzekerheid over je eigen overtuigingen kent voordelen:

• Je kunt leren en jezelf ontwikkelen als je onzeker blijft over je gedachten.
• Er ontstaat ruimte voor dialoog – en om van anderen te leren.
• Het beschermt je tegen fanatisme en extremisme.

Het is erg zinvol om op de stoel van verschillende mensen, overtuigingen en standpunten te kunnen zitten, zodat je flexibel en open minded bent. Wat hier discriminatie heet… kan ergens anders bescherming betekenen.
– Igor van Kaam, Nederlandse NLP-trainer

Dit principe verder ontdekken?

• Lees hier meer over De Edele Kunst Van Not Giving A F*ck.
• Lees over hoe beperkt onze gedachten zijn.
• Lees over open minded zijn.

Hopelijk hebben de invalshoeken uit dit artikel je een positieve kijk gegeven op ‘De waarheid bestaat niet'

Dit artikel bood een aantal invalshoeken om meer respect en acceptatie te kunnen ontwikkelen voor de belevingswereld van andere mensen. Trek uiteraard uiteindelijk vooral je eigen conclusie.

Een bedrijf starten, dat is toch heel moeilijk? Oh, correctie: voor mij is het heel moeilijk.

Op jouw geluk!