Hier vind je alles over Non-dualiteit, wat ook wel Non-dualisme of Advaita wordt genoemd: je vindt hier de betekenis, voorbeelden en een heldere uitleg. Lees verder om alles te ontdekken.

Inhoud van deze pagina:

Laten we simpel beginnen met non-dualiteit: wist je dat tegenpolen elkaar nodig hebben?

Om zo eenvoudig mogelijk te beginnen met het uitleggen van non-dualiteit, gaan we naar polariteit en het voorbeeld van een magneet kijken. Neem een magneet. Als een magneet geen min-pool heeft, dan werkt de plus-pool ook niet.

Deze afzonderlijke polen kunnen niet bestaan als een van de tegenpolen er niet was geweest. Ze gaan samen. Je kunt niet het ene hebben zonder het andere. Dit is het eerste puzzelstukje om non-dualiteit te ‘begrijpen'.

Luister eerst eens naar dit lied over non-dualiteit

Zet onderstaand nummer eens aan en keer na het lezen van dit artikel terug naar dit liedje. Hoe kijk je er daarna anders tegenaan?

Non-dualiteit leert ons: conflicten bestaan niet, enkel 'tegenpolen' bestaan

Het tweede puzzelstukje in onze ontdekking over non-dualiteit, is dat tegenpolen niet in strijd zijn met elkaar, maar dat ze enkel tegenovergesteld zijn. Dingen zijn – net als de polen van een magneet – nooit in conflict met elkaar. Dingen kunnen wel polen van elkaar zijn: het tegenovergestelde van elkaar.

Er is een min-pool, en er is een plus-pool. Er is Yin, en er is Yang. Er is geen probleem.

Non-dualiteit gaat zelfs verder: de tegenpolen zijn zelfs elkaar! We zijn allemaal één

De voorgaande paragrafen waren nog vrij eenvoudig, en nu gaan we al een flink stuk dieper… Non-dualiteit leert ons: goed is ook slecht en slecht is ook goed. Ying-yang. Alles in de wereld is fundamenteel yang en yin. Als je dat begrijpt, hoef je niks anders te begrijpen.

  • Leven en dood
  • Zwart en wit
  • Zijn en niet zijn
  • Goed en kwaad

Alle bovenstaande dingen impliceren elkaar. Dit is wetenschappelijk. Hier gaan we later dieper op in.

Jij bent mij.

Even tussendoor: Heb je jouw NLP Doe-Boek al?

Vind je mijn blog zinvol en wil je alles in de vingers krijgen om je communicatie & relaties te boosten? Ik maakte dit simpele NLP Doe-Boek voor je. Mis jouw exemplaar niet: Hier met blogkorting en gratis verzending.

NLP-Praktijk-Doe-Boek

Niets staat los van elkaar – Dit geldt niet alleen voor tegenpolen, maar voor alles

non dualiteit

We staan niet los van elkaar, maar we staan met alles in verbinding. De afzonderlijke dingen die je lijkt te zien, zijn illusies: er zijn geen afzonderlijke, losstaande dingen. Het universum is één proces. Het woord universum betekent dan ook letterlijk: één lied.

Ook in het dagelijks leven zie je hier talloze voorbeelden van: je ziet wel eens van die sporters die in the zone komen en opeens meesterlijke prestaties leveren. Misschien herken je dit gezegde wel: Ze worden één met de sport. Er is geen ‘zelf' meer in hun gedachten. Die hoeven ze nu niet meer te voeden. Ze worden namelijk één met de sport en opeens ontstaan nieuwe verbindingen. Opeens gebeuren er magische dingen. Denk je dat Max Verstappen aan zichzelf denkt tijdens de cruciale laatste inhaalbeweging waarin hij wereldkampioen wordt? Nee, op dat moment bestaat er geen zelf voor hem.

Zo is dat eigenlijk ook met iedereen op de planeet: we zijn eigenlijk geen losstaande ‘zelf', maar we zijn (verbonden met) alles. Jij bestaat niet als losstaande entiteit.

Zelf en ander gaan samen.

Laten we dit idee verder ontdekken in de volgende paragraaf…

Hierna lezen:  Bewustzijn: betekenis, heldere uitleg & simpele inzichten [19 tips]

Alles wat je doet, staat niet op zichzelf maar staat altijd in relatie tot iets anders

Het eerste ‘bewijs' voor non-dualiteit is dat je pas kennis van iets kunt hebben als je het kunt vergelijken met iets anders.

  • Er is geen kennis van ‘vrijwillig' zonder kennis van ‘onvrijwillig'.
  • Er is geen kennis van ‘kunnen' zonder kennis van ‘niet kunnen.'
  • Als vuile vaat niet zou bestaan, zou ik schone vaat nooit kunnen waarderen zoals ik nu doe.
  • Ik weet hoe ik me gedraag als ik weet hoe jij je gedraagt.

Alles wat je doet, staat niet op zichzelf, maar in relatie tot iets anders. Als ik mijn gedrag wil beschrijven, moet ik jouw gedrag kennen/beschrijven. Er is dus één systeem van gedrag. Dus wat ik ben, heeft te maken met wat jij bent. Ik weet niet wie ik ben tenzij ik weet wie jij bent.

Een wijze rabbijn zei ooit:
‘If I am I because I am I, and you are you because you are you, then I am I and you are you. But if I am I because you are you and you are you because I am I, then I am not I and you are not you!'

‘Zelf' en ‘ander' zijn zo onafscheidelijk als ‘voor' en ‘achter'. Er is geen kennis van zelf zonder kennis van ‘andersheid'. Ze gaan samen.

Je kunt geen kennis van jezelf hebben behalve in relatie tot anderen.

Met andere woorden: we zijn niet afzonderlijk. De externe wereld is net zo jij als je eigen lichaam. Zelf en ander zijn hetzelfde. Je komt erachter dat ‘jezelf' alles is waarvan je dacht het het iets of iemand anders is.

Maar hoe staan we dan met alles in verbinding?

non dualiteit

Hoe komen we aan de conclusie dat we allemaal één zijn? Laten we hiervoor naar de oerknal kijken. Als zo alle dingen zijn gestart, vanuit dat ene punt, wat zou dat allemaal kunnen betekenen? Daar geeft de wet van ‘kwantum-verstrengeling' alvast een antwoord op…

De wet van ‘kwantum-verstrengeling' leert ons dat we sinds de oerknal nog altijd energetisch gezien verbonden zijn met elkaar, omdat allemaal we ooit uit dat ene zelfde punt kwamen. Daarom werkt gebed ook: ook al zijn twee objecten (mensen) ruimtelijk gezien niet meer met elkaar verbonden, op energieniveau is dat nog wel het geval.

Non-dualisme borduurt hierop voort: jij bent geen resultaat van dat proces: jij bent het proces. Jij bent de oerknal. We gaan hier nog dieper op in maar als je dit begrijpt, dan zie je iedereen als dezelfde. Dan zie je geen verschillen: er zijn geen afzonderlijke dingen. Alles is ook nu nog altijd die ene oerknal.

Fysiek gezien ontstonden er losse delen na de oerknal. Energetisch gezien blijven al die deeltjes nog altijd met elkaar verbonden.

Hoe verklaart de oerknal dat wij allemaal één zijn?

Vanaf het allereerste begin was er een plan: wij zouden er zijn! Het is niet zo dat organismes per toeval op deze wereld kwamen. Zo komen organismes uit een zaadje, terwijl het zaadje er al eerder was. Vanaf het moment dat ons universum ontstond, waren organismes als wij erin betrokken.

Denk aan een elektrisch circuit. De stroom start nooit tenzij het punt van aankomst er is. Het eindpunt moet gesloten worden voordat het kan beginnen. Het duurt daarnaast even voor de stroom de ronde maakt en aankomt.

Op dezelfde manier zitten er miljarden jaren tussen de creatie van de meest primitieve vorm van energie en daarna de aankomst van intelligent leven. Maar het plan was er al.

Het duurt even voor de eikel in een eik verandert, maar de eik is geïmpliceerd in de eikel. Dus in die ene rots die in de ruimte zweefde en de oerknal zou veroorzaken, zat impliciet menselijke intelligentie, op de een of andere manier.

De oerknal… een speldenknop in tijd en ruimte waarin alles en iedereen wat je ooit gekend hebt, zich bevindt.

Wie we zijn, houdt niet op bij de grenzen van onze huid

We leven niet alleen in onze huid, maar dat denken we wel door ons logisch verstand en door onze taal (‘ik en jij'). We hebben geleerd dat we ophouden waar onze huid ophoudt, maar jouw huid scheidt jou niet van de wereld!

We houden niet op voorbij de grenzen van onze huid. Mensen die hun armen en benen verliezen voelen zichzelf daarna niet minder ‘ik' dan toen ze nog twee keer zoveel massa hadden…

Waarom lijkt dit zo'n ‘ongewone' gedachte? Onze huid geeft toch duidelijk de grens aan van waar wij ophouden? Het scheidt ons toch van de rest van de wereld? De volgende paragraaf geeft hier antwoord op.

Een mens is een deel van het geheel, soms wel ‘Universum' genoemd. Het deel is echter in een bepaalde manier beperkt in tijd en ruimte. Hij ervaart zichzelf, zijn gedachten en gevoelens als iets dat gescheiden is van de rest – een soort optische illusie van zijn zelfbewustzijn. Dit waanidee is voor ons een soort gevangenis, die ons beperkt tot onze persoonlijke verlangens en tot het geven van genegenheid aan slechts een paar personen die het dichtst bij ons staan.

Het moet onze taak zijn om ons uit deze gevangenis te bevrijden door onze cirkel can compassie te verbreden zodat we alle levende wezens en de hele natuur in haar schoonheid omarmen. Niemand is in staat om dit volledig te bereiken, maar het streven naar een dergelijke prestatie is op zich een deel van de bevrijding.

– Albert Einstein

Onze taal maakt het onmogelijk om te zien dat we met alles verbonden zijn

non dualiteit

Waarom zien we niet dat we met alles en iedereen verbonden zijn? Waarom raken we uit verbinding met de realiteit? Alleen al onze taal (symbolen) is daar schuldig aan. We verwarren de wereld zoals het is, helaas vaak met de wereld zoals we erover denken, praten en beschrijven. We hebben bijvoorbeeld zelfstandig naamwoorden gecreëerd…

Hierna lezen:  Omgaan Met Tegenslagen & Teleurstellingen Verwerken [Lessen & Voorbeelden]

Een zelfstandig naamwoord is géén onderdeel van de natuur maar het is een onderdeel van onze spraak, waarmee je iets of iemand kunt labelen als iets wat afzonderlijk is van andere zelfstandig naamwoorden. Maar in de daadwerkelijke wereld bestaan er geen aparte, afzonderlijke dingen.

Het concept, symbool oftewel woord dat naar iets verwijst, is niet het daadwerkelijke ding zelf. Niet meer dan dat je nat kunt worden in het woordje ‘water'. Niet meer dan het idee van een boom, wat geen boom is. Niet meer dan dat je je kunt branden aan het woordje vuur.
– Alan Watts

We hebben een heel systeem aan symbolen over de wereld die we in onze gedachtes hebben. Ze zijn heel zinvol voor de beschaving, maar zoals alle goede dingen hebben ze hun nadelen: dat we het beeld, de namen, concepten, gedachten en ideeën ervan… verwarren met het echte ding. Met de realiteit.

Wat is de realiteit dan? Realiteit is geen concept. Je kunt er niet over praten. Speel onderstaande audio maar eens af. Dat is de realiteit.

In de echte wereld bestaan geen dingen of gebeurtenissen. Ze bestaan alleen in ons. In ons verstand. Alleen in ons begrip, in ons systeem van concepten, bestaan bijvoorbeeld de sterrenbeelden. Ze zijn niet ‘daar' als sterrenbeelden, reeds gegroepeerd in de hemel. Op precies diezelfde manier ben ‘ik' niets meer dan een idee, en is de rest van het universum niets meer dan een idee, en is mijn afzondering van de rest van het universum niets meer dan een idee.

De realiteit is {slaat klankschaal aan en klapt een keer in zijn handen}… de wind langs je wangen, de geluiden in de verte, de zonnestralen op je huid…
– Alan Watts

Er zijn eigenlijk twee levens simultaan aan het lopen: de realiteit, en symbolen en taal die de realiteit representeren. Symbolen en taal zijn secundair, zoals vanuit de biologische invalshoek uitgelegd wordt in dit communicatiemodel. Wat jij diep van binnen bent, is het stof en de structuur van het bestaan zelf.

Met meditatie en stilte ontdoen we ons van het lawaai van het continue gepraat en die continue gedachten, en voelen we onze verbondenheid en eenheid met het hele universum. Zodat we niet volledig in de wereld van symbolen leven, en ook eens wat verbinding met de realiteit maken. Opeens zien we een glimp van hoe de wereld eigenlijk is. Je ziet dan geen verleden, toekomst of verschil tussen jezelf en de rest. Dat was allemaal maar een idee.

– Alan Watts, die ook altijd direct de kanttekening maakt dat meditatie ook weer geen reden of ‘doel' moet hebben.

Laten we verder kijken naar hoe taal ons dagelijks leven vertroebelt…

I believe in recognizing every human being as a human being – neither white, black, brown, or red; and when you are dealing with humanity as a family there's no question of integration or intermarriage. It's just one human being marrying another human being or one human being living around and with another human being.
– Malcolm X

We zouden bijvoorbeeld de concepten ‘goed' en ‘slecht' niet kennen als we dingen niet als goed of slecht konden labelen met taal. In werkelijkheid bestaan dit soort definities niet: er is enkel ervaring.

Er is een stem die geen woorden gebruikt. Luister.
– Rumi

We moeten nooit vergeten dat de hoogste waardering niet blijkt uit het uitspreken van woorden, maar door ze te leven.
– John F. Kennedy

Non-dualiteit is een blinde duik in de mysterie waar woorden niet bij kunnen komen.
– Jeff Foster

De waarheid is het volstrekt duidelijke. Het is zo pijnlijk duidelijk dat woorden totaal niet nodig zijn. Woorden brengen je niet naar waar je al bent: Liefde. Nu. Dit. Alles. Verbinding. Eenheid.
– Jeff Foster

In de kloof tussen onderwerp en lijdend voorwerp is de ellende van de mensheid gelegen.
– J. Krishnamurti

Alleen in de taal worden afzonderlijke dingen gecreëerd, namelijk zelfstandig naamwoorden, een handeling en een uitvoerder van de handeling. Er ontstaat een illusie van aparte, losstaande zaken, gebeurtenissen en individuen. In de realiteit is daar echter geen sprake van en is alles één geheel.

In het hier-en-nu vindt gewoon het voelen, zien, denken en ademen plaats als één proces. Tijdens zijn wereldrecord werd Max Verstappen de auto en hij werd het rijden. Het is één proces. 

Jij bent niet aan het lijden. Er is alleen lijden – en zelfs die zin dekt de lading niet en is niet eens waar. Er worden dingen gezien, gevoeld, gehoord, gedacht en geroken maar er is niemand bij wie dat allemaal gebeurt. Niemand die het middelpunt daarvan is. Het ‘ik' als middelpunt in je leven is – mede dankzij onze taal – een illusie.

Er is geen subject en geen object. Er is alleen werkelijkheid: dat wat gebeurt. En ook dat is te veel gezegd.

Er is pijn en er zijn gedachten, maar er is niemand die denkt of pijn heeft, behalve in grammatica/taal. ‘Ik adem, ik hoor, ik zie… ‘ Het zijn allemaal slechts verhalen.

Hierna lezen:  Balans In Je Leven Vinden: Hoe? 9 Gouden Tips Die Werken!

In meditatie lijkt het soms te gaan om ‘bewust worden dat jij de denker bent van jouw gedachten', en zelfs het idee dat jij de denker bent, is zelf ook een van de duizenden gedachten. De ervaarder van de ervaring, is zelf ook onderdeel van de ervaring. Er is dus geen losstaande denker of getuige. Er is geen ‘ik' die los staat van anderen. Dat lijkt alleen zo doordat we grammaticale regels hebben dat werkwoorden (denken) een onderwerp (de denker) moeten hebben. Dit is slechts een grammaticale regel, geen regel van de natuur. In de natuur is het allemaal één.

Ook ‘ik' bestaat slechts in taal. Het is een concept. Hoe hard je ook zoekt, het enige wat je zal vinden is een voornaamwoord, eerste persoon enkelvoud. Er is de klank van ik en de gedachte van ik. Verder is er niks. Dat is bevrijding.

We hebben onszelf non-dualiteit systematisch afgeleerd

Misschien begin je na het lezen van deze paragrafen al het gevoel te krijgen dat je verbonden bent met iedereen op aarde. Het probleem is echter: we hebben dat niet geleerd. We hebben systematisch geleerd om naar de verschillen in de wereld te kijken. We zijn eraan gewend dat we aparte wezens zijn. Dat is de enige reden waardoor we niet zien dat we allemaal één zijn.

Wat ons voorzichtig geleerd is, is om te negeren dat we, fundamenteel, diep van binnen dezelfde manifestatie van liefde zijn: het werk, de hele blinkende kosmos wat voor altijd en altijd doorgaat en doorgaat. Ons is systematisch geleerd om het feit te negeren dat ieder van ons een opening is waardoor de hele kosmos heen kijkt, waar het Fundamentele Licht doorheen schijnt.

Eerlijkheid en oneerlijkheid, licht en duister, goed en kwaad, vreugde en verdriet… Dit zijn allemaal kenmerken van het verstand, niet van Jou.

We hebben geleerd dat we apart en separaat zijn. We hebben geleerd dat we ophouden waar onze huid ophoudt. De kennis dat jij het universum bent, wordt ons niet geleerd. Maar de waarheid is: we hebben de behoefte om te weten dat we het oneindige universum zijn.

De samenleving zegt: je bent een individueel. Maar we zijn allemaal verbonden.

Feitelijk bestaat er helemaal geen scheiding. Afscheiding is een illusie. Er zijn geen afgescheiden dingen, want er is alleen maar Eenheid/God.

Er is dus bijvoorbeeld geen afgescheiden ikje die dingen doet en dingen vindt… hoewel het wel zo lijkt. Dat verhaal van ‘ik' lijkt zo levensecht te bestaan, maar het bestaat alleen als gedachte. Kun je hem/haar laten overlijden, zodat je het leven zelf bent?

In feite zijn wij elkaar. Dit klinkt sentimenteel en klef, maar het is heel feitelijk: ik ben jij en jij bent mij. Zoals je in het begin van dit artikel leerde: ik kan niet zonder jou zijn en jij kunt niet zonder mij zijn. Wij zitten aan elkaar vast. Niet alleen aan een paar mensen of zo, maar aan alles en iedereen.

Kies je ervoor om te geloven in de afstand en afscheiding? Of in de eenheid – de non-dualiteit?

non dualiteit geen aparte wezens

Kies je ervoor om de afstand en afscheiding te geloven, dan zal je ook afgescheiden leven. Wat je gelooft, zal gebeuren. Zolang je erop staat dat je afgescheiden bent, zal je een leven vol afgescheiden isolatie leven. Een leven van eenzaamheid, terwijl het leven niet eenzaam bedoeld is. Een leven waarin het voelt alsof je strijdt tegen het leven zelf en alles wat je tegenkomt.

Kies je ervoor om te geloven: “Ik ben anders, beter, slechter dan anderen…” Of voel je dat jij en ander hetzelfde zijn?

We doen andere mensen soms vreselijke dingen aan die we nooit onszelf aan zouden doen, omdat we ons voorstellen dat we afgescheiden zijn van de ander. Maar we zouden nooit iemand iets aandoen wat we onszelf ook niet aan zouden doen, als we ons voorstellen dat de ander ons wás, maar enkel in een andere vorm.

Hierna lezen:  Bewijs leven na de dood... Wetenschappers: de ziel sterft niet

Er is wel differentiatie, maar geen afgescheidenheid. De vingers van een hand zijn verschillend van elkaar, maar ze horen bij dezelfde hand. Zo zijn wij onderdeel van het lichaam van God, hoewel we genoeg zijn gedifferentieerd waardoor we de ervaring kunnen hebben alsof we afgescheiden zijn van elkaar.

Hoe zouden we met elkaar omgaan als we echt voelden dat we allemaal één zijn?

Als we écht zouden begrijpen en voelen dat we allemaal één zijn, hoe anders zouden we dan in de wereld met elkaar omgaan?

Iedere spirituele leraar heeft de boodschap van non-dualiteit door de eeuwen heen verkondigd. Waarom hebben we het nog niet omarmd?

De praktische toepassing van ‘we zijn allemaal één'? Mediteer, bid en stap in het wereldmodel van de ander. Wat als ik hem/haar was? Opeens beginnen we onszelf overal, als onderdeel van alles, in iedereen en in alles te zien.

Zie je op straat iemand die er vies bij zit en bedelt? Jij bent hem. Dit is eenheid in actie: Als jij echt jezelf als die persoon ervaart, wat zou je dan zo graag willen ervaren van de man die nu tegenover je staat? Dat hij me ziet, dat hij niet zomaar voorbij loopt, mij aandacht geeft – en misschien iets materieels wat hij in zijn broekzak heeft. Dat hij even met me praat en niet zomaar voorbijloopt.

Exact, dat is precies wat je verlangt. Ben je bereid aan jezelf te geven wat het deel van jezelf dat op de stoeprand zit, verlangt? Of zullen we zomaar voorbijlopen? Laatst kwam ik een oprechte dakloze tegen – dus geen crimineel of verslaafde. Natuurlijk ging ik naast hem zitten. Natuurlijk pakte ik wat geld uit mijn zak en stopte ik het in zijn hoed. Natuurlijk had ik een kort gesprek met hem. “Hé, hoe gaat het echt met je? Wat gebeurt er allemaal met je?”

– Neale Donald Walsch


Non-dualiteit snappen? Verkrijg inzicht in ‘de golfbeweging'

non dualiteit

Laten we een heel ander onderdeel van non-dualiteit gaan ontdekken. Golfbewegingen zitten overal om ons heen: het meest bekende voorbeelden zijn geluidsgolven, recessie en hoogconjunctuur: ‘positieve' momenten worden vroeg of laat altijd gevolgd door een neergaande lijn, en die lijn gaat vroeg of laat ook weer omhoog.

Alles in het leven is een ritme, een vibratie. Nergens is er een halve golf. Dat is simpelweg niet mogelijk. Er is altijd een interval. Er wordt geen geluid geproduceerd tenzij er zowel een piek en dal is in de vibratie.

Dit gebeurt op alle niveaus. Er zijn heel snelle golven van licht en langzamere golven van geluid. Er is het ritme van het hart, de ademhaling, het ritme van slapen en wakker worden en het ritme van geboorte naar dood.

Blijdschap en verdriet gaan na hun piek weer naar het gemiddelde, dus wees niet verrast als je na blijheid weer teruggaat naar verdriet.

Zo is de wereld ook altijd aan het verbeteren. Het verbetert zelfs als het verslechtert. De wereld gaat namelijk in een golfbeweging. En zo is dat met alles: het gaat omhoog en omlaag en omhoog en omlaag.

Je vergeet eenvoudig dat het allemaal vibraties zijn omdat onze vijf zintuigen ze vertalen naar iets wat niet-vibrationeel lijkt.

In de golven lijken gaten (intervals) te zitten – Die zijn het belangrijkst!

Alles heeft gaten, en die gaten zijn ongelooflijk belangrijk. Neem muziek: wat je echt hoort als je een melodie hoort, is de interval tussen de ene toon en de andere. De interval is het belangrijke aspect. Laten we meer van dit soort prachtige voorbeelden bekijken:

  • De interval tussen de bladeren van vorig jaar en dit jaar, moet er zijn: zonder het herfst- en winterseizoen kunnen er geen nieuwe bladeren komen.
  • De interval tussen vorige relaties en nieuwe relaties.
  • Tussen deze generatie en de vorige generatie is de interval net zo belangrijk als waar de interval tussen zit. Ze gaan samen.
  • De kettingzaag kan geen tanden hebben als het geen dalen heeft.

We gaan vrolijk door met de voorbeelden van dit fenomeen, omdat het overal in ons leven terugkomt. We laten dingen weg. Net als dat je op een piano andere toetsen negeert om prachtige muziek te creëren.

  • Geluid is een vibratie die aan en uit gaat: het doet 'tik, tik, tik' tegen het trommelvlies, dat weer verbonden is met een geluidszenuwstelsel. Maar het gebeurt heel snel zodat het een continue geluid lijkt.
  • God schiep de wereld in zes dagen en rustte de zevende (metaforisch gezien).
  • Een net is: gaten die verbonden zijn met draden.

Je kunt het zien als een spel van verstoppertje: hide and seek. Lost and found. Nu zie je het, nu niet meer. Er is niet zoiets als puur geluid. Geluid is geluid – stilte – geluid. Licht is licht – donker – licht. Tussen iedere lichtpuls zit een donkerpuls.

Met tranen slapen we 's avonds in, 's morgens staan we juichend op.
– Psalm 30:6

We zijn zo overtuigd, betoverd en ingezogen door dit spel van verstoppertje, dat we vaak vergeten dat het dal de piek impliceert en de piek het dal impliceert.

Omdat de dingen zijn zoals ze zijn, zullen ze niet blijven zoals ze zijn.
– Bertholt Brecht, Duitse schrijver

Het behoort tot de wetten van het voetbal dat op succes vaak een grote teleurstelling volgt.
– Johan Cruijff

Je kunt jezelf pas creëren als je in duigen gevallen bent. Je kunt pas zijn als je niet-bent. Iets kennen kan pas als je het tegenovergestelde kent. En misschien wel het belangrijkste: Je bent angstig, materialistisch en egoïstisch op aarde… om te kunnen herinneren wie je echt bent: liefde. God.

Hierna lezen:  Herkaderen: Complete Uitleg [Theorie & 398 Voorbeelden]

Wij zien enkel de toppen, en niet de dalen: de verbindingen (tussen mensen)

non-dualiteit

Zo ook hebben wij erg zichtbare gaten tussen ons in, waardoor het lijkt alsof we afzonderlijk van elkaar zijn. Maar we zijn hetzelfde lied, hetzelfde werk. We zien alleen de verbindingen niet. Hoe komt dat?

Neem de analogie van weven. De draden verdwijnen onder en komen boven weer samen. Expliciet zijn ze anders, impliciet zijn ze één. Dat is het geheim. Er is een connectie tussen klaarblijkelijk aparte gebeurtenissen en vormen.

Hoe komt het dan dat we enkel de toppen zien en niet de onderliggende verbindingen (dalen)? Dit heeft te maken met selectiviteit: we kiezen ervoor de verbindingen te negeren. Maar we zijn stiekem één.

Bergen zijn gedifferentieerd, maar ze zijn allemaal gebaseerd op de aarde, zo zijn de dingen in deze wereld gedifferentieerd maar hebben ze als het ware een basis.

Het probleem is dat we alleen de golf van het leven zien als het aan de top is, en niet als het in het dal is. Enkel de top lijkt te tellen. En voor ons lijken de toppen het enige te zijn die ertoe doen. De toppen van de kettingzaag zijn immers de elementen die het daadwerkelijke snijden doen, en niet de valleien tussen de tanden. De topjes van de tanden lijken het werk te doen. Maar de Kettingzaag heeft geen tanden als het ook geen dalen ertussen heeft.

Wij zijn één, bloeiend als twee.

Maar wij negeren dat. We merken het niet op als het in het dal is. Wij negeren het vallei-aspect van veel dingen. Die vinden we slecht. We laten het vallei erbuiten. We zijn het niet gewend. Maar stiekem weten we dat na iedere piek een vallei-aspect komt.

Ik dans als jou.

We hebben bijvoorbeeld allemaal dezelfde struggles. Het lijkt alsof onze problemen exclusief voor ons zijn, maar we zijn allemaal verbonden, ook in onze uitdagingen.

Het bewustzijn in jou en het bewustzijn in mij, ogenschijnlijk twee, in werkelijkheid één, zijn op zoek naar eenheid, en dat is liefde.
– Nisargadatta Maharaj

Hebben we angst voor de dalen?

non dualiteit

De valleien representeren het onbekende. Misschien zijn we er bang voor dat het principe van de valleien gaan overwinnen, en de pieken daardoor overweldigend worden. Daarom weerstaan we verandering, niet wetende dat verandering het leven is, en dat ‘niksheid' het gezicht van ‘iets' is.

De meeste mensen zijn bang voor niksheid en ruimte. Ze negeren het en denken dat ruimte niks is. Terwijl ruimte en vorm twee manieren zijn om over hetzelfde te praten. Je vindt geen vorm zonder ruimte en geen ruimte zonder vorm. Ruimte is relatie. Het gaat altijd samen met vorm, zoals voor samen gaat met achter.

De lage momenten zijn net zo belangrijk als de hoge momenten.

Maar het verstand negeert ruimte, en denkt dat vorm al het werk verricht, dat vorm het enige is wat echt is. En we hebben in de biologieles nog wel geleerd hoeveel ruimte er tussen moleculen en atomen zit en hoe alle vormen vergaan.

Er is niemand te vinden die alleen maar altijd bekritiseerd wordt of alleen maar altijd geprezen wordt.

Je kunt ‘positieve' momenten alleen kennen doordat er ook eens wat ‘negatiefs' gebeurt

non dualiteit

De positieve lijn kan niet alleen maar de hele tijd omhoog gaan, want als het dat deed, konden we niet weten dat dat omhoog was. Dus het gaat soms omlaag zodat we ook kunnen weten dat iets omhoog gaat.

Het leven is geen lineair proces.

Als we niet konden weten wat goed en kwaad is, zou het als een ruimte zijn waar alles licht zou zijn. Er zou niks zijn om in te herkennen. Volledig perfect wit papier. Je weet niet dat iets zwart is tenzij je wat wit hebt. Je weet niet dat iets wit is tenzij je wat zwart hebt.

Zo is falen is ook belangrijk. Ook als je je spieren traint, ben je micro-scheuren aan het maken in je spieren, wat een ‘katabole toestand' is. Waarom doen we dat? Zodat we anabolisch kunnen worden. Katabool is het omlaaggaande proces, anabool is het omhooggaande proces. En zoals je eerder hebt geleerd: het omhooggaande proces is impliciet het omlaaggaande proces en vice versa.

You must break down to build up. Every wound is a womb.
– Robert Bly

Hoewel de wereld vol lijden is, is het ook vol met het overwinnen ervan.
– Helen Keller

Gelukkig die verdriet hebben, want zij zullen getroost worden. Gelukkig die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden.
– Matteüs 5:3-10

Je kunt alleen net zo gelukkig worden als de mate waarin je ook bereid bent om verdrietig te zijn. Dit geldt overal in het leven: yin en yang, dag en nacht, herfst en lente… Zelfs De Reis van de Held is hier een voorbeeld van.

Eind goed, al goed.
En zo niet, dan toch.

Stilte is lawaai en lawaai is stilte. Vaak willen we wel de stilte maar niet het lawaai. We willen geen gepieker maar stilte in ons hoofd. We willen dat de meditatieruimte stil is. We willen niet dat lawaai onze meditatie verstoort. Wel willen de leuke gedachten maar niet de vervelende.

Hierna lezen:  Open minded: betekenis & hoe je open minded wordt [Nederlands]

We voeren oorlog met onszelf. Denken voert oorlog met denken. Stop die oorlog, dan mogen alle gedachten er zijn. Lawaai wordt niet langer afgewezen. Er is liefde.

Het kwaad verliest altijd maar is nooit verslagen: de wereld is oké

De wereld is oké Er is geen probleem. Chaos en het kwaad is er natuurlijk. Anders kan er ook geen orde en goedheid zijn. Dit is het spel van orde tegen chaos.

Er zit orde achter de chaos.

Je moet wat chaos hebben om het spel van orde ertegen te kunnen spelen. Als orde wint, is er geen spel meer. Als chaos wint, is er geen spel meer. Wat gebeurt is dit: chaos verliest altijd, maar is nooit verslagen. Dat is een spel dat het waard is om gespeeld te worden.

Laten we schaken nemen: als jij een tegenstander krijgt die je altijd kunt verslaan, stop je met spelen en vice versa. Zolang er een zekere onzekerheid is, en je soms wint, is het een ‘good game'.

Vind je TV-series leuk waarin de goeden altijd goed zijn en de slechten altijd slecht zijn? Zo'n serie vind je al gauw niet meer leuk, want dat past helemaal niet bij de werkelijkheid. Niemand is altijd goed of altijd slecht.

Wij (het universum) zijn een heel organisme dat samenwerkt en harmonieus is. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor bacteriën in de bloedstroom die elkaar eten en met elkaar vechten. Als ze dat niet zouden doen, zou jij niet gezond zijn.

Er is geen probleem. God heeft de wereld zonder problemen geschapen.

Wat verstoring is op een niveau van je wezen, is op een hoger niveau gezond en harmonieus. Zelfs wat een verstoring is op een niveau van het universum, is een gezond en goed iets. En de wereld is echt oké.

‘Trump is president geworden, er komt een nieuwe wereldoorlog!'
‘Het maakt niet uit.'
‘Waarom?'
‘Omdat het niet uitmaakt.
In het grote plaatje van God, de miljarden jaren die bestaan, het oneindige universum, maakt het niet uit of Hillary of Trump president wordt. Alles komt goed.'
– Michael Pilarczyk

Alles is yin en yang. De wereld is altijd aan het verbeteren, ook al lijkt het langzaam te gaan. De wereld is zelfs aan het verbeteren als het aan het verslechteren is.

Het is als een golf. Het kan niet altijd stijgen, want als het dat zou doen, zouden we niet eens kunnen weten dat dat omhoog is. Dus het gaat soms omlaag zodat we kunnen weten wanneer het omhoog gaat.

Als er alleen maar absoluut licht of alleen maar absoluut duister zou zijn in een ruimte, zou niks een verschil maken. Je weet niet wat zwart is tenzij je wat wit hebt, en je weet niet wat wit is tenzij je wat zwart hebt.

Niks is superieur en niks is inferieur

non-dualiteit

In het landschap van de lente is niks superieur en niks inferieur. In het proces van groei is de Eik niet beter dan de eikels, want wat doet het?  Het produceert eikels. De eik is de manier van de eikel om andere eikels te worden. De kip is de manier van het ei om andere eieren te worden.

Er is geen probleem. Je kunt het niet oplossen. Vervelend is het wel. Negatieve dingen horen bij het leven: je leert ervan.


Je bent almachtig: je bent niet enkel datgene waar je je bewust van bent

Tijd voor een ander aspect van non-dualiteit. De voor ons voor de hand liggende en aangeleerde definitie van ‘zelf' is: dat waar we ons bewust van zijn. Laten we echter het volgende idee gaan ontdekken…

In onze ervaring maken we een onderscheid tussen wat we bewust doen en wat ons overkomt (wat we onbewust doen). Bij wat we bewust doen, hoort niet:

  • Ons hart dat klopt
  • De bloedcirculatie
  • Onze ademhaling
  • De groei van onze haren
  • Etc.

We doen al die dingen gewoon zelf, maar onbewust. Als we niet aan ademhalen denken, gaat het door. Doe je het dan nog steeds of doe je het dan niet? Je doet deze dingen niet bewust, en toch zijn ze volledig jij. Complete eenheid!

En je hebt er nog nooit een educatie in gehad. JIJ doet al die onbewuste dingen zelf! Zodra je beseft dat jij je bloed laat circuleren, besef je ook dat jij de zon laat schijnen, want jouw fysieke organen zijn een continue proces met al het andere dat gebeurt: het totale energienetwerk van het universum.

Hierna lezen:  Bewustzijn: betekenis, heldere uitleg & simpele inzichten [19 tips]

Alles overkomt je… en aan de andere kant doe jij ze.

  • Het zijn jouw ogen die de zon in licht veranderen.
  • Het zijn de zenuwuiteinden in jouw huid die elektrische vibraties in de lucht in warmte en temperatuur veranderen.
  • Het zijn jouw trommelvliezen die vibraties in de lucht in geluid veranderen.

En op die manier creëer jij de wereld.

Huh? Laat ik de zon schijnen?

non dualiteit

Laten we eerst op het woordje ‘almachtig' inzoomen. Dit woord betekent: niet weten hoe je iets doet. Je doet het gewoon. Je hoeft het niet in taal te vertalen of erover na te denken. Stel dat je s'ochtends opstaat en met opzet je brein aan moet zetten en alle circuits in je lichaam aan moet zetten. Je zou nooit klaar zijn: je zou dan bewust over alle stappen nadenken.

Op diezelfde manier heb je geen bewuste aandacht op hoe je de zon laat schijnen. Hoe beweegt een duizendpoot al zijn poten? Doordat het er niet aan denkt. Op diezelfde manier doe jij onbewust alle activiteiten van je organisme. Je hoeft niet te weten hoe je de zon laat schijnen. Je doet het gewoon. Net als hoe je ademt!

Het onderscheid tussen vrijwillig en onvrijwillig gedrag verdwijnt. Je realiseert je, dat wat je als dingen onder je eigen wil ziet, precies hetzelfde voelen als dingen die buiten je om gebeuren. Je ziet andere mensen bewegen en je weet dat jij dat aan het doen bent. Net als hoe je ademhaalt en hoe je je bloed circuleert.

Jij bent iedereen en iedereen is ‘God' (metaforisch gezien)

Je kunt niet de ervaring van niks hebben: nadat je sterft zal je het gevoel hebben geboren te worden. Mensen sterven en andere mensen zullen geboren worden, en jij bent ze stuk voor stuk, maar je kunt ze maar een keer tegelijk ervaren. Iedereen is I (I am, de titel van God). Alleen je hoeft dat niet te weten, je doet het gewoon (net als ademen).

Wetenschappelijk en fysiek gezien is ieder organisme een continue energie met al het andere wat gaande is. Alleen… wij leren dat wij iets zijn in ‘dat enkele afgezonderde lichaam': het ego – en het ego is eigenlijk belachelijk.

Als jouw vader niet jouw moeder had ontmoet, zou jij dan hebben bestaan? Natuurlijk zou iemand hier dan wel zijn geweest, want dan had je vader iemand anders ontmoet. Was jij dat geweest? Natuurlijk. Jij kunt alleen jij zijn door ‘iemand' te zijn. En iedere ‘iemand' is jij. Iedere ‘iemand' is ‘ik'. Je zegt: ‘Ik ben het.' ‘Ik ben hier' en iedereen voelt die ‘ik' op dezelfde manier. Het is hetzelfde.
– Alan Watts

Iedere ‘ik' komt van de Centrale, Universele Ik. Iedere zelf is gemodelleerd van – en is een expressie van – de Éne Zelf. Daarom voelt iedereen zich het centrum van de wereld. Onze ik komt van de Centrale Ik, als zoveel poten van een spin. Daarom zijn de beelden van de Hindu-Goden afgebeeld met zoveel armen of zoveel gezichten: want alle armen zijn de armen van Godheid. Alle gezichten zijn Zijn maskers.

Als jij niet had bestaan, had niks bestaan. Waardeer jezelf eerst.

Net als alle wereldgodsdiensten is ook de bijbel non-duaal – Ook Jezus zag onze scheppingskracht

Bekijk onderstaande bijbelcitaten:

Want hoewel wij nog in deze wereld zijn, zijn we als Jezus.
– 1 Johannes. 4:17

Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, wie in Mij gelooft, de werken, die Ik doe, zal hij ook doen, en grotere nog dan deze, want Ik ga tot de Vader.
– Johannes 14:12

Jezus zei: “Jullie zullen grotere wonderen verrichten dan ik heb gedaan.” “Maar nee,” zei de kerk. “Jezus is de enige echte. We kunnen dat gewoon niet hebben, een democratie. De economie zou crashen. Hij was de zoon van de baas. Volg hem. Hij kon al die wonderen verrichten.”

Maar wat als de wonderen metaforen zijn, en wat als datgene wat waar is over Jezus, de zoon van God, ook waar is over ons? Maar slechts een paar van ons weten dit.

Dit betekent echter niet dat je opeens Jezus moet spelen. Dit wijst simpelweg naar een gevoel van complete eenheid non-dualiteit. Voel je dat niet, dan voel je jouw afgescheidenheid van alles. Een vreemde. En als je je een vreemde voelt, voel je je vijandig. Dus je begint andere ideeën te bulldozeren en anderen aan jouw wil te onderwerpen.

Kies jij voor de non-dualiteit en scheppingskracht waar ook Jezus naar verwees?

Hoe ‘scheppen' wij dan? Hoe laten wij de zon schijnen?

Ieder voorwerp en ieder persoon die je ziet is het briljante licht van de kosmos, want de bron van alle licht zit in de ogen. Jij lokt het licht uit het universum. Jij doet het. Als er geen ogen waren op de wereld, was er ook geen stralende zon.

Jij creëert hardheid door je zachte huid. Een stuk hout is alleen hard in relatie tot jouw zachte huid.

Je trommelvliezen creëren geluid uit de lucht.

Alles wat je ervaart, gebeurt in jezelf.

Sadhguru vroeg ooit eens: ‘Zien jullie mij? Ben ik zichtbaar? Gebruik je handen en wijs aan waar ik ben. Jullie hebben het volledig fout.

  1. Licht valt op mij.
  2. Het licht wordt gereflecteerd.
  3. Het licht gaat door je ooglens heen.
  4. Het beeld wordt omgedraaid in je retina.

Dus waar zie je mij? Waar ben ik nu? In jou. Waar hoor je mij? In jou. Waar zie je de hele wereld? In jou. Heb je ooit iets buiten jezelf ervaren?'

Het is niet zo dat je hier bent en dat je aan het kijken bent naar wat daar is, alsof je het fotografeert met je ogen. Maar het is zo dat als dat daar er niet was, jij er ook ook niet zou zijn. Het uiterlijke ding dat je ziet en het innerlijke ding dat je bent, zijn polen van dezelfde magneet.

Hierna lezen:  Het verleden loslaten: hoe doe je dat? [Beste tips & quotes]

Wat wil je wel? Daar waar je je aandacht op richt, groeit. En op die manier schep je de wereld zoals jij dat wil. Lees hier alles over in het artikel over Perceptie is Projectie en de wet van aantrekking. Ook Byron Katies methode wijst je aan de hand van haar omkeervraag op de non-duale aard van alles dat je ervaart.

Ben ik de enige die de wereld schept? Scheppen anderen mij dan ook?

De kleuren van de kamer waar je nu in zit, zitten achterin in je zenuwstelsel. Wat je ziet is een neurologische ervaring, dus je zou kunnen denken dat de externe wereld helemaal in jouw schedel zit. Maar je moet dat corrigeren met het gegeven dat jouw schedel ook in de externe wereld zit: het zit in mij, en ik zit in het. De externe wereld is in mijn schedel maar mijn schedel is ook in de externe wereld.

Het antwoord is: ze zijn simpelweg één proces. Dit is 'transactioneel': als iets gekocht wordt, wordt tegelijk iets verkocht. De omgeving laat het organisme groeien, en het organisme creëert op zijn buurt de omgeving. Het organisme creëert licht van de zon, maar er moet wel eerst überhaupt een omgeving zijn die een zon bevat, zodat er überhaupt een organisme kan zijn.

Het antwoord is simpel: ze zijn allemaal één proces.

Jij bent iets dat het hele universum aan het doen is, op dezelfde manier dat een golf iets is wat de hele oceaan aan het doen is. Jij bent een continue proces met het totale energienetwerk van het universum, alleen speel je het spel dat jij er slechts een deel van bent. Maar er zijn geen afzonderlijke gebeurtenissen in de fysieke realiteit.


Wat betekent ‘dualiteit'? Het betekent: split

non-dualiteit

Wat houdt dualiteit/split in? Dat betekent dat je wél twee of meer verschillende, losstaande dingen ziet, in plaats van dat je ze als één proces ziet.

Is het niet hartstikke logisch dat er maar één jij is? Er zijn simpelweg geen twee jij's. Die split is een illusie.

De reden waarom we onszelf niet opmerken, is dat ‘de zelf' niet naar zichzelf hoeft te kijken. Laten we wat voorbeelden nemen voor waarom dit problematisch is:

  • Je eigen neus kun je niet ruiken.
  • Vuur hoeft zichzelf niet te branden.
  • Een mes hoeft zichzelf niet te snijden.
  • Een licht hoeft niet op zichzelf te schijnen.
  • Je kunt jezelf niet kennen. Je bent namelijk jezelf.
  • Je kunt nooit aan jezelf verschijnen. Je bent namelijk jezelf.

Als je in dualiteit verkeert, dan ervaar je een split: ik en mijzelf. Je probeert dan jezelf te kennen door middel van je gedachten. Ook dat is een gedachte: dat je ‘split' bent. Het idee dat jij de denker bent, is zelf ook een van de duizenden gedachten.

Ik kan niet een relatie met mezelf hebben. Ik ben mezelf. Een vuur kan zich niet aan zichzelf branden.

Net als dat je met je gedachten niet bewust kunt weten wat je pijnappelklier nu doet en hoe het zijn werk doet, kun je met je gedachten de connecties niet kennen die ons allemaal verbinden, niet alleen hier-en-nu, maar voor altijd en altijd en altijd. Dit is het probleem van het bewust zijn van jezelf.

Bewustzijn van jezelf moet op een dieper, non-duaal niveau gebeuren: ontwaking. Ontwaken is weten dat jij bewust bent van jezelf in de diepste zin: weten dat jij de totaliteit bent. Bevrijding van de hallucinatie dat jij slechts een ‘zielige kleine ik' bent.

Voordat Eckhart Tolle zijn ontwaking doormaakte, leek hij gevangen te zitten in de depressieve gedachte dat hij niet meer met zichzelf kon leven. Plotseling besefte hij iets: ‘Als ik niet meer met mijzelf kan leven, dan moeten er twee ‘ikken' zijn: de echte ‘ik' en de ‘zelf' waar ‘ik' niet mee kan leven.

Een van deze twee ‘ikken' kan maar echt zijn.' Die andere ‘ik' lijkt echt, maar is het ego. Hij stopte hierdoor opeens met denken en kon een zucht van verlichting / opluchting slaken. En direct voelde hij in zijn lichaam gigantische energie.

Eckhart Tolle kon gewoon niet langer meer met ‘mezelf' – de persoonlijkheid, het pijnlichaam met emotionele pijn – leven. Hoe raakte hij hiervan bevrijd? Hij gaf zich eraan over. Hoe hij zich ook aan zijn persona wilde vasthouden, hij kon niet anders dan zich overgeven aan deze energie. Geen verzet meer.

Hij voelde zich een ander mens, vervuld van vrede. De wereld oogde niet meer vijandig, maar mooi. Hij realiseerde zich: je hoeft alleen maar jezelf te zijn. Je hoeft niet te voldoen aan dat beeld dat je van jezelf hebt, of dat anderen mensen van je hebben: die andere, neppe, kleine zelf (ego). Je leeft anders niet authentiek.

Non-duaal ontwaken is weten dat jij ‘gedaan' word door een uitgestrekte, onbeschrijfelijke Zelf (God), wat geen begin en geen einde heeft, niet doorgaat en niet stopt met doorgaan, wat buiten iedere categorisatie staat. Het heeft geen begin, noch einde.

Hierna lezen:  Perfectionisme overwinnen: 24 snelle tips (perfectionist-kenmerken)

We kunnen niet zeggen wat God is. Alleen wat het allemaal niet is. ‘Het is niet dit, het is niet dat.' Alles wat je formuleert of visualiseert, zal het niet zijn. Wanneer je het wil kennen, moet je je ontdoen van ieder idee in je hoofd en zien dat jij alles bent. Dat alles samen gaat.

Waarom kunnen we God niet kennen? Omdat hij in ons zit. Vuur hoeft zichzelf niet te branden.

Stap uit de split (dualiteit) door geen ‘relatie met jezelf' te hebben

geen split meer in jezelf

Heb geen relatie met jezelf, maar ben gewoon jezelf. Een relatie impliceert dat je jezelf in tweeën hebt gedeeld. Die dualiteit is de grondoorzaak van alle onnodige complexiteit, van alle onnodige problemen in je leven.

Als je jezelf (met een kleine letter) zou kunnen kwijtraken, al was het maar één keer, zou het geheim der geheimen zich aan je openbaren. Het aangezicht van het Onbekende.
– Rumi

Als je gewoon jezelf bent, accepteer je het nu. Dat betekent dat je letterlijk verlicht bent – een stukje lichter bent geworden. Je hebt die zware relatie met jezelf losgelaten.

  • Je bent dan jezelf.
  • Je veroordeelt jezelf niet.
  • Je hebt geen medelijden met jezelf.
  • Je bent niet trots op jezelf.
  • Je houdt niet van jezelf en je haat niet jezelf.
  • Er is geen zelf meer die je moet beschermen, verdedigen, voeden.

Er is dan alleen nog maar liefde: de liefde die jij bent. Als je de relatie met jezelf hebt opgegeven, zullen alle relaties die je dan zult hebben liefdesrelaties zijn.

Er is geen ‘jij'… om precies te zijn: ‘jij' met een kleine letter

Het afgescheiden individu ‘bestaat' niet. Er is geen ‘jij'. Nooit geweest. We hebben het hier over het beeld van ‘jij'. De persoonlijkheid. Het verleden. In één woord samengevat als ‘ego'.

De Boeddha werd nooit verlicht. Jezus werd nooit gekruisigd. Hoe kan dat? Als er niemand is, dus als iedereen één geheel is, dan kan niemand ook iets doen, laat staan verlicht of gekruisigd worden.

Er is gewaarzijn, maar niemand die gewaar is.

Er is bewustzijn, maar niemand die bewust is.

Er is aanwezigheid, maar niemand kan aanwezig zijn.

Er kan alleen Aanwezigheid zijn, en niemand om te weten dat aanwezigheid er is.

– Jeff Foster

Het ego denkt hardnekkig dat het daadwerkelijk bestaat en al die dingen doet. Je hoeft het ego niet te voeden. Jouw persoonlijkheid – oftewel je ego – is niet speciaal. Die vrijheid waar je zo naar op zoek bent, heeft niks met jou te maken. Het heeft juist alles te maken met de afwezigheid van jou (met een kleine letter). De vernietiging ervan.

Je moet jezelf verliezen.
– Jezus

Tenzij gij weer kinderen wordt, zult gij het koninkrijk der hemelen niet binnengaan.
– Jezus

Sterf vóór je sterft.
– Mohammed

Sterf en word herboren. Totdat je dat geleerd hebt, ben je slechts een suffe gast op deze donkere planeet.
– Goethe

Er was geen ik, en geen bel, enkel het overgaan.
– De oude zenmeester na het horen van de bel die overging

Je staat jezelf beetje bij beetje af. De conditionering – om precies te zijn. Als ik iemand hoor zeggen: “Ik ben mezelf kwijtgeraakt,” dan zeg ik: gefeliciteerd!

Leef je in angst? Streef er niet naar om vrij te zijn van angst. Word vrij van ‘de persoon die in angst leeft'. Sterft een man aan kanker? Streef er niet naar vrij te zijn van kanker. Word vrij van ‘de man die sterft aan kanker.' Ben je een zoeker? Streef niet naar ontwaking / verlichting. Word vrij van de zoeker.

Buiten regent het. Wie hoort de regen? Als je luistert, hoor je alleen het geluid. Tik tik tik. En de persoon die luistert? Die kun je nooit vinden. Er is alleen het geluid dat gebeurt.

En er is nóg een split in bovenstaand verhaal. De regen gebeurt niet buiten: alles gebeurt eigenlijk hier. En er is zelfs geen hier want hier impliceert dat er ook een daar is.

Als ook die split verdwijnt, blijft alleen nog tik tik tik over. En waarschijnlijk bestaat ook dat niet eens.

– Jeff Foster, vrije vertaling


Hoe ontwaak je uit dualiteit, in non-dualiteit? Zoek niet: ‘ontwaking bereiken' bestaat niet…

non dualiteit

Hoe ontwaak je in non-dualiteit? Hoe kan een individu, die de impressie heeft een apart, separaat, losstaand individu te zijn, beperkt door – en opgesloten in – zijn huid, effectief realiseren dat hij diep van binnen een is met alles? Het korte antwoord: het kan niet bereikt worden. Er bestaan geen ‘ontwaakte' of ‘verlichte' mensen.

Trap niet in de talloze valkuilen als ‘mijn ego is verdwenen en ik ben nu bevrijd'… Het is schijn. We moeten de schijn achter ons laten en zien dat alles een verschijning is. Dus ook ‘mijn bevrijding en mijn streven ernaar'.

Er is geen ‘hoe' als het gaat om vrij zijn.
– J. Krishnamurti

Door steeds maar weer het ‘spectaculairdere', het ‘betere', het ‘lichtere' te willen bereiken, mis je het gewone… waarmee je eigenlijk het volstrekt bijzondere mist.

Hierna lezen:  Wat is EFT Tapping: Emotional Freedom Techniques [Alle Stappen]

In dit artikel over spirituele ontwaking wordt direct begonnen met deze boodschap: streef niet naar ontwaking. Vind Onvoorwaardelijke, Oneindige Liefde gewoon hier, nu. Ook het artikel over het hier-en-nu en de volgende paragrafen gaan hier uitgebreid op in.

Gisteren had je misschien ‘een ervaring van ontwaken', maar dit verandert makkelijk in de egotrip van vandaag.

Streven naar ontwaking is net zo'n grote schijn als streven naar materiële rijkdom

Maak niet die miljoen euro op je bankrekening het doel – maar maak zeker ook niet van ‘ontwaken' en ‘onthecht zijn' het doel. Ontwaken en non-dualiteit is niet iets wat je doet. Moeilijk hè?

Of je nou iets materieels of spiritueels zoekt, het is en blijft allemaal zoeken, terwijl het hier-en-nu ondergeschikt gemaakt wordt. Het is dezelfde zoek-beweging van het denken naar een niet-bestaande toekomst.

Dat streven zorgt ervoor dat jij als persoon – een zelf – los staat van alles. Een gevoel van niet heel zijn, onvolledig zijn, gefragmenteerd, vervreemd, verloren… Als het zoeken ophoudt, dan houdt ook het gevoel op van ‘een afzonderlijke zoeker zijn'.

Er is niks hogers of spirituelers dan je bed uit stappen in de ochtend, je tanden te poetsen, je om te kleden, thee te zetten, naar buiten te lopen en de frisse lucht van de ochtend in te ademen – of de regen in te lopen. En ja, er is geen garantie dat je over 2 seconden nog leeft. Maar dit krijg je allemaal wel, in deze huidige seconde.
– Jeff Foster

Laat het onopgeloste mysterie er gewoon zijn. Stop met zoeken (naar verlichting) en oplossen. De levenslange zoektocht kan volledig stoppen als je je onderdompelt in het gevoel van Verbinding, Non-Dualiteit oftewel Onvoorwaardelijke Liefde.

Als het zoeken afwezig is, onthult het mysterie zichzelf.

En geef zelfs het zoeken niet op. Ga niet zoeken naar het einde van zoeken, want dat is meer zoeken dan ooit. Je hoeft niks te veranderen. Je hoeft niks op te geven. Niks af te wijzen. Je leven is nu al volmaakt, ook al herken je het nu nog niet als zodanig.

Bevrijding is het wegvallen van de zoektocht naar bevrijding.

Iedere poging om de zoektocht te beëindigen, verlengt de zoektocht alleen maar. Dus zelfs als je je vasthoudt aan ideeën over geen-zelf en niet-streven, val je alsnog weer in de dualiteit.

Spirituele praktijken opgeven, is gewoon weer een nieuwe spirituele praktijk.
– Jeff Foster

Vele mensen geloven daadwerkelijk dat er geen ego/persoon/ zelf meer is. Hun geloof is het probleem. Want zodra iets geloof is geworden, is er conditionering/stilstand. Er is dan weer een persoonlijkheid die iets aan het geloven is, en vatbaar is voor ‘mijn geloof tegen jouw geloof ‘.

Ontdoe je niet alleen van voorstellingen van je zelfheid en andere zelfen, maar ook van alle ideeën over het niet-bestaan van zulke voorstellingen.
– Boeddha

En als je anderen ook nog eens gaat ‘adviseren' en ‘helpen' met ontwaken…. Wanneer een iemand die ‘bevrijd is van zijn persoonlijkheid', tegen je zegt dat jij niet aanwezig bent, dus dat hij jouw persoonlijkheid nog kan voelen, dan is die andere persoon… ook een persoonlijkheid. Want alleen een persoon kan de aanwezigheid of afwezigheid van een andere persoon ervaren. Als er bevrijding is, valt dat volledig weg.

Hoe minder je zoekt, hoe meer je zal vinden.

Pak geen nieuw geloofssysteem op, verfijn je oude geloofssystemen niet, ontdek geen nieuwe weg of methode naar een of andere bestemming, verhoog niet je persoonlijke inspanningen en probeer niet méér te leren. Streef niet. Behoefte staat gelijk aan gebrek.

Laat het gevoel los iets tekort te komen, in plaats van datgene te willen waarnaar je streeft. Als je krijgt wat je wilt, wordt er maar voor heel even korte mette gemaakt met dat gevoel. Laat het willen dus volledig wegvallen. Er is niks dat je hoeft te doen. Je zal veel dingen gáán doen… maar niks is vereist om te doen. God / Het Universum eist niks, wil niks, beveelt niks en heeft niks nodig.

Wees niet ‘spiritueel': Hoe gewoner, hoe spiritueler

non dualiteit hoe gewoner hoe spiritueler

Neem de mogelijkheid in overweging van bevrijding en absolute vrijheid in het hier-en-nu, middenin dit schijnbaar doodgewone leven, precies waar je bent.

De wereld is doodgewoon en buitengewoon tegelijk. Wij kunnen doodgewoon en buitengewoon tegelijk zijn. Het buitengewone was al die tijd verborgen geweest in het gewone. Het geheim zat al die tijd in het gewone leven.

Vrijheid is niks speciaals. Het is nooit ver weg. Het is altijd overal in alles aanwezig in het zogenaamd alledaagse en gewone leven. In de geuren, de geluiden, het voorbijrijdend verkeer… Bevrijding is overal, en we zien het maar niet. Het is de grote grap van het universum.
– Jeff Foster

Alles wat we nodig hebben, krijgen we in dit moment aangereikt. Het is genade. Wat een arrogantie als we dan denken dat we nog meer zouden moeten hebben. “Ik verdien meer! Ik!”

Er valt niks te doen, want dit, hier, nu is al volledig. Wie had gedacht dat Bevrijding, Ontwaking of hoe je het ook wilt noemen, zo voor de hand liggend, alledaags en eenvoudig zou zijn?

Eenheid zit vermomd in een simpele stoel. Het zijn allemaal wonderen: iets eenvoudigs als de stoel waar je op zit. Die steunt je onvoorwaardelijk. Je kleren geven je warmte en beschermen je. Je haalt adem zonder enige moeite. Zelfs je gedachten zijn wonderen. Je hart pompt bloed rond. Net als al het andere: zonder er iets voor terug te vragen. Gratis en voor niets. Je hoefde er niet 50 jaar voor te mediteren en eerst ‘volledig aanwezig ‘ te worden om de liefde van de stoel in dit moment te kunnen ontvangen.

De paradox  – de zoektocht – wordt hier opgelost, in de maximale eenvoud, het grote wonder en de dankbaarheid van wat er hier is: de warmte van mijn glas thee, de geluiden om me heen, het afstoffen van mijn kast… Niemand drinkt de thee, niemand stoft af en niemand schrijft dit artikel. Dat zou anders afzondering betekenen.

De bevrijding en liefde hiervan kan onmogelijk in woorden gezet worden. Onmogelijk gecommuniceerd worden. Onmogelijk bezit van genomen worden. En tegelijk is het alles wat er is, altijd en overal. Het is onvoorwaardelijk en omarmt je iedere keer opnieuw. Het is het enige wonder: het leven zelf.

– Jeff Foster, parafrase

Het leven is wat het is. Dat is het wonder. Zie je het helder zoals het is? Ondertussen zegt het denken: ‘maar ik wil zoveel meer dan alleen maar… zitten op een stoel. Dit is te gewoon…' Laat dat zoeken wegvallen. Wat er dan gebeurt is onmogelijk nog ‘gewoon' te noemen.

Misschien gaat zelfs al je hoop verloren, echt verloren – de hoop dat er meer is dan dit – en dan kun je ook niet meer hopeloos zijn. Sterker nog, je beseft je opeens: ‘Hé, zo slecht is het ook weer niet. Dit moment is misschien toch niet de vijand. Het is zelfs best mooi zoals het nu is! Eigenlijk is er helemaal niks verkeerd aan dit moment! En was dat al die tijd al zo geweest? De schokkende realisatie is: ja.
– Jeff Foster

Non-dualiteit vinden? Je bent er al…

Deze paragrafen stelt een reis voor naar de plek waar je al bent. Het is waar: je weet misschien niet dat je er al bent, maar je bent er al. En als je een reis neemt naar de plek waar je al bent, zal je veel andere plekken bezoeken behalve de plek waar je bent. En als je na lange ervaringen erachter komt dat de plekken waar je naartoe gaat, niet de plekken zijn die je wilde vinden, dan komt het in je op dat je er misschien al in het begin was.

Doorzie de zoektocht naar verlichting, bewustwording, bevrijding, ontwaking, spiritualiteit, balans, onthechting, zelfontwikkeling, zelfkennis, zelfonderzoek, een hogere dimensie, vrede, vrijheid, balans, geluk, spirituele ervaringen, bewustzijnsmomenten, het doorzien van je ego, je gedachten uitpluizen of welk ander label dan ook… wat gewoon weer concepten zijn.

Er is geen inspanning nodig. Dat streven om verlichting te bereiken, verduistert de verlichting die altijd aanwezig is – en wat volstrekt duidelijk is. Het kan niet gevonden worden omdat het nooit verloren was. Het is niet eens een ‘het' – geen ding. Het is de altijd bestaande conditie waarin dingen mogelijk kunnen worden.

In de eenheid bestaat alles in hetzelfde moment.

Dat is de methode die de docent je leert: ze kauwen je niet voor maar laten je zoeken. Ook al ben je er al. Er is geen methode (Dharma) om aan te komen waar je al bent. Er is geen reis ernaartoe, geen enkele hoeveelheid zoeken zal ertoe leiden. Want al het zoeken impliceert de absentie van de Zelf (de Grote Zelf).

Monnik: ‘Ik mediteer om Boeddha te worden.' Waarop de meester een baksteen pakte en erop begon te wrijven. ‘Wat doe je?' Ik wrijf de baksteen om er een spiegel van te maken. De monnik zei: ‘Door geen enkele hoeveelheid wrijven over de steen, zal de steen een spiegel worden.' Meester: ‘Door geen hoeveelheid Za-Zen (meditatie) kun je Boeddha (titel) worden.'

Voor non-dualiteit hoef je niks te doen: je zit er al middenin. Je kijkt nu al naar het briljante licht. Het is er nu gewoon al. Opeens zie je het. De ervaring die je hebt wat gewoon dagelijks bewustzijn is, terwijl je doet alsof je ‘het' niet bent, is ‘het'.

En hoezo zou je naar ‘ontwaking ‘ streven als je niet eens dit, hier, nu, kunt zien? Gewoon het wonder en de genade van het zitten in je stoel in het hier-en-nu? Met enige helderheid zien wat er recht voor je neus is? Begin hier eerst maar eens mee. Zie eerst dit maar eens. En nou komt het: als je dit, hier, nu, ziet, dan wil je dat (bijvoorbeeld ‘ontwaking') niet eens meer.
– Jeff Foster

Het moment dat je in strijd bent met het universum, in strijd met je ego, weet je niet dat je het universum bent. Als je er in strijd mee bent, begrijp je niet dat je het bent. Je denkt dat er een echt verschil zit tussen zelf een andere. Maar wat je ‘zelf' noemt en wat je ‘ander' noemt, zijn nodig voor elkaar, net als ‘voor' en ‘achter'. Net als dat een magneet zichzelf polariseert in noord en zuid, polariseert ervaring zich in zelf en ander.

Hierna lezen:  Open minded: betekenis & hoe je open minded wordt [Nederlands]

Let wel: mediteren, bidden en ontwikkelen van deugden is nog altijd nodig

nondualiteit

De vorige paragraaf ging over hoe deze ontwaking al gewoon in het hier-en-nu te bereiken is. Laten we het metafoor er nog eens bij pakken…

Monnik: ‘Ik mediteer om Boeddha te worden.' Waarop de meester een baksteen pakte en erop begon te wrijven. ‘Wat doe je?' Ik wrijf de baksteen om er een spiegel van te maken. De monnik zei: ‘Door geen enkele hoeveelheid wrijven over de steen, zal de steen een spiegel worden.' Meester: ‘Door geen hoeveelheid Za-Zen (meditatie) kun je Boeddha (titel) worden.'

Dit betekent niet dat je niet moet gaan mediteren, maar dit betekent – even heel simpel gezegd – dat je via meditatie niet naar een doel moet streven. De meditatieve toestand zelf is het doel.

Dit neemt bovendien niet weg dat er geen ontwikkeling mogelijk is. Dat staat er los van: wees reeds ontwaakt in het hier-en-nu én mediteer, bid en ontwikkel je deugden (Goddelijke eigenschappen) om steevast in contact te raken met De Bron.

Het is een levenslange oefening. Net als het onderhouden van je gezondheid. Zo is het net zo belangrijk om je ziel te onderhouden.

Non-dualiteit staat dicht bij Solipsisme – Wat is Solipsisme?

Solipsisme betekent: dat je gelooft dat jij de enige persoon bent die echt bestaat en alle andere mensen zijn je droom. Niemand kan bewijzen dat dit niet zo is.

Ik zou wel een congres van solopsisten willen zien waarin ze discussiëren over wie degene is die er nou echt is.
– Alan Watts

Het idee achter Solipsisme is: iedereen is een. Net als dat de zintuigen fundamenteel een zintuig zijn: ze zijn verschillende vormen van tast. De meest delicate vorm van tast is het menselijk oog, dan het oor… Miljoenen zenuwuiteinden (‘ikken') sturen alle impressies van de wereld terug naar het centrale zenuwstelsel.

Op dezelfde manier is ieder wezen met elkaar verbonden, alleen zijn de connecties niet te zien. Daarom is het heel makkelijk om mijn zelf als afgezonderd van een anders zelf te zien. En daardoor zijn we allemaal fundamenteel helaas niet verbonden met elkaar.

Waarom heet het ‘non-dualiteit' en niet gewoon ‘een(heid)'?

nondualisme

Non-dualiteit, oftewel het Sanskrietwoord ‘advaita', heeft de volgende betekenis: ‘de afwezigheid van tweeheid'.

‘Non- dualiteit' (a-dvaita)

Waarom wordt dan niet gewoon het woordje ‘eenheid' gebruikt? De reden is als volgt: Één' is exclusieve taal. Het tegenovergestelde van een is velen of geen.

Non-dualiteit is daarom bedoeld als 'totaal inclusieve eenheid.' Het heeft geen tegenovergestelde, er is niks buiten non-dualiteit, dus je kunt niet zeggen één. ‘Één' excludeert 'twee'.

Hierna lezen:  Perfectionisme overwinnen: 24 snelle tips (perfectionist-kenmerken)

Non-dualiteit is logisch gezien een dualistisch woord: het is namelijk het tegenovergestelde van duaal, maar zie het vooral als een vinger die naar de diepere dimensie wijst. Wij kunnen eigenlijk niet bij die dimensie komen, maar we doen wel een poging.

Eigenlijk is er niet echt een woord om ‘non-dualiteit' te beschrijven, want woorden zijn er juist voor bedoeld om onderscheid te kunnen maken. Het is moeilijk om hierover te praten, zelfs terwijl het is in zijn natuur extreem simpel is.

Wij zijn niet twee. We zijn ook niet één. Want alleen al het uitspreken van die woorden maakt laat dat niet meer kloppen. En ook weer die laatste zin is te veel gezegd.

Op een plat oppervlakte kun je niet in drie dimensies tekenen. Alles wat we tekenen is in twee dimensies. Maar waarom kunnen we toch nog drie dimensies zien op papier? Een tweedimensionale lijn wordt gebruikt om een derde dimensie te impliceren die nooit uitgesproken kan worden op een plat oppervlak. Er kan dus een illusie van een derde dimensie gecreëerd worden. Op dezelfde manier wijst non-dualiteit naar een dimensie die boven alle logische categorieën valt.

The World is my country, all mankind are my brethren, and to do good is my religion.
– Thomas Paine

Non-dualiteit binnen verschillende stromingen

Ook in verschillende stromingen, zoals het Boeddhisme, het Taoïsme, de Joodse en de Christelijke mystiek is de non-dualistische filosofie aanwezig. Neem de lering van Jezus: ‘Heb Uw naaste lief als uzelf’. Daarmee refereert Hij met ‘als uzelf’ aan non-dualiteit. Jij bent in wezen ook de ander. Ook Einsteins theorieën zijn berust op non-dualiteit.

Toch zijn er binnen veel religies verschillen waar te nemen in de manier waarop non-dualiteit ervaren wordt. Veel religies houden bijvoorbeeld God buiten hun ervaring van non-dualiteit. Hier gaan we in de volgende paragraaf op in.

Voor veel mensen is God het enige wat wel duaal is: the notion of the ocean

the notion of the ocean

Voor veel religieuze mensen reikt non-dualiteit niet tot en met God, maar stopt de reikwijdte van non-dualiteit vóór God. De uitspraak ‘Ik ben God' gaat voor hen niet op en wordt zelfs gezien als Godslastering.

You will realize that what you describe as things under your own will feel exactly the same as things going on outside you. You watch other people moving, and you know you're doing that, just like you're breathing or circulating your blood. And if you don't understand what's going on, you're liable to get crazy at this point, and to feel that you are God in the Jehovah sense.
– Alan Watts

In veel religies is alles non-duaal, maar er is één ding wat wel duaal is: God als in Jehova. Een schepper die zo ver boven ons staat dat het laster zou betekenen om te stellen dat wij ook Hem zijn.

Hierna lezen:  Het verleden loslaten: hoe doe je dat? [Beste tips & quotes]

Maar ook in religies wordt die duale God, die buiten iedere categorie staat, op non-duale wijze beschreven: een uitgestrekte, onbeschrijfelijke Zelf (God), wat geen begin en geen einde heeft, niet doorgaat en niet stopt met doorgaan. Het heeft geen begin, noch einde. Dus het omvat ons ook. Dat is een non-duale omschrijving!

Wanneer deze religies het hebben over ‘We zijn God', dan is dat metaforisch: wat bedoeld wordt, is dat de eigenschappen van God in ons zitten. Op die manier kunnen we stellen dat onze Hogere Zelf hoogstens metaforisch gezien God is.

Want als we hiërarchisch gezien naar verschillende niveaus van bewustzijn en dimensies kijken, dan stellen veel religies dat er één ding wel echt duaal is: God als in Jehova.

Het mineralenrijk heeft geen weet van het plantenrijk. Het plantenrijk weet niks van het dierenrijk af. Het dierenrijk is zich niet bewust van het mensenrijk…Wie heeft ooit de tekenfilm ‘Flatland' gezien? De stip weet niet van de lijn af. De lijn weet niet van de driedimensionale vorm af. De lijn weet niet dat die bestaat. Dit is een driedimensionale wereld. Wij weten niet van de hogere dimensies af. Die hogere dimensies ervaren volledige eenheid.

De analogie van de druppel in de oceaan – the notion of the ocean – wordt ook vaak gebruikt door beide groepen. Wij zijn allemaal druppels van een oceaan (God).

  • In zekere zin zijn we hierdoor allemaal ‘slechts' delen (druppels) van een groter geheel (oceaan) (God / Oneindigheid). In deze analogie is God (het grotere geheel) oneindig keer groter dan wij (de druppels). Wij zijn dus niet God, maar wij zijn delen van God, hebben een sprankje van Zijn eigenschappen meegekregen en daardoor zijn wij hoogstens metaforisch gezien God.
  • Maar als de druppel contact maakt met de oceaan, wordt het eigenlijk één met de oceaan. Dus als jouw kleinheid als menselijk wezen wordt samengevoegd met de oneindige en onmetelijke macht van God, word je één met God en word je oneindig en almachtig. Dit gebeurt tijdens meditatie en gebed (bhakti yoga). Je ervaart dan: ‘Ik ben de Goddelijkheid zelf. Ik verschil niet met God. God en ik zijn een.'

Non-dualiteit reikt in de overtuiging van veel mensen zo ver als de tweede bullet in bovenstaand verhaal (‘God en ik zijn een). Voor andere mensen staat Jehova (God) nog een onbereikbaar niveau boven ons: God is wel degelijk de alwetende, de alheersende. Dat zijn wij dus niet, want we zijn gewoon mensen.

Je bent een druppel van de oceaan. Niet de oceaan zelf. Je bent een onderdeel van God. Niet God zelf. Met alle eigenschappen van God – in potentie en in proportie – aanwezig in jou.
– Neale Donald Walsch

Drugs (Ayahuasca) om non-dualiteit te ervaren?

non dualiteit

Ayahuasca is een hallucinerende drank die erom bekend staat dat het je een specifieke ervaring van non-dualiteit geeft. Het is niet nodig om dit te gebruiken in je spirituele ontwikkeling, maar het is er als optie.

Boekentips over non-dualiteit

De boeken van Alan Watts en Jeff Foster zijn doordrenkt van Non-dualiteit. Ook de 50 non-dualiteit-inzichtkaarten zijn een aanrader.

De conclusie van de filosofie van non-dualiteit

Je bent helemaal vrij om je eigen conclusies te trekken, maar nu je weet wat non-dualiteit is, zou je het op verschillende manieren kunnen gebruiken. Je zou bijvoorbeeld kunnen concluderen:

  • Alles is al goed.
  • Er is geen probleem.
  • In stress en depressie zit impliciet ook geluk.
  • Ik wens iedereen vrede en liefde toe.

Non-dualiteit is uitstekend te gebruiken om rust en vrede in jezelf te vinden of voor meditatie en coaching. Maar trek vooral je eigen conclusie. Laat hem achter in de reacties!

Wil je nog meer tips zoals deze? Meld je dan hieronder eventjes aan voor een leuke NLP-bonus zodat je niks mist: