Faalangst: betekenis, symptomen, oorzaken & 12 oplossingen [Zo kom je ervan af]

Hoe kun je faalangst herkennen en behandelen? Met welke tips, tools en technieken kun je het oplossen? Lees verder voor alle symptomen en 9 krachtige manieren om ervan af te komen.

Faalangst: wat houdt het in en is er iets tegen te doen?

Je hebt ongetwijfeld weleens gehoord van faalangst. Maar wat is het nu eigenlijk precies en hoe weet je of je het hebt? Faalangst is letterlijk de “angst om te falen”. Het is de angst dat iets mislukt. Dat je iets niet kunt. Iedereen is weleens bang dat iets niet zal lukken, en daar is eigenlijk niks mis mee. Het is normaal en gezond. Dat komt omdat we nu eenmaal niet in alles even goed kunnen zijn. Sommige mensen hebben juist heel vaak last van faalangst. Wat je ertegen kunt doen, ontdek je in dit uitgebreide artikel.

Doe deze technieken om faalangst op te lossen

Een beetje gezonde stress en angst kan geen kwaad, maar in sommige gevallen ervaren mensen overmatige faalangst en hindert het hun leven. Laten we direct naar de effectiefste manieren kijken om met faalangst om te gaan en om het op te lossen:

Tip 1: de collapsing anchor techniek om faalangst weg te vagen

Er bestaat een mentale techniek die het gevoel van faalangst neutraliseert. Bij deze techniek visualiseer je de situatie waarin je faalangst voelt, maar dan stort je daar bovenop een veel sterker gevoel dat daar van pas kan komen. Alle stappen van deze techniek vind je in het midden van dit artikel over ankeren.

Tip 2: ontdek de bijbehorende overtuigingen en waardes in de faalangst-situatie

De bekende Amerikaanse coach Robert Dilts zegt: faalangst valt onder vaardigheden, en wil je vaardigheden veranderen, kijk dan onder andere naar overtuigingen en waarden. Wat geloof je over de situatie waarin je faalangst ervaart? Wat wil je daarover geloven? En waarden: Wat vind je belangrijk over de situaties waarin je faalangst ervaart? Wat wil je daarin belangrijk vinden? Waar wil je op letten? Waar wil je op gefocust zijn? Allemaal erg krachtige vragen die de faalangst compleet herkaderen. Hier lees je alles over overtuigingen en hier lees je alles over waarden.

Tip 3: doe de TOTE-analyse voor je faalangst

Er bestaat een mooi model waarin je heel precies een (on)vermogen zoals faalangst kunt analyseren en ontleden. Dit is het TOTE-model. Hier vind je alle stappen van het TOTE-model. Waarom dit werkt? Zodra je een onvermogen kunt ontleden, wordt geïmpliceerd dat jij er controle over kunt hebben en er expert over bent. Je ‘doet' je faalangst. Test het dus eens uit en vergroot je kennis over hoe en wanneer jij jouw faalangst ‘doet'!

Tip 4: doe de blowup-techniek voor jouw faalangst

Ook de paradoxale blow-up-visualisatietechniek is erg geschikt voor angsten en faalangst. Maak een visualisatie van de situatie waarin je faalangst ervaart, en maak daarvan het beeld extra levendig, echt, groot en dichtbij. Waar het om gaat, is dat je datgene doen wat de faalangst versterkt… en dat ga je dan net zo lang opblazen totdat het beeld niet meer eng is. Ergens in het midden van dit artikel over submodaliteiten vind je de blowup-techniek.

Tip 5: wil je van je faalangst af? Pak het serieus aan en stel een doel

Je wilt iets: van je faalangst af. En wat doet men als men iets wilt? Men stelt een doel. Dat maakt het officieel, tastbaar, spannend en urgent. Hier lees je alles over SMART-doelen maken.

Tip 6: test de submodaliteiten van faalangst en tweak ze

Dit klinkt super high-tech. Gelukkig zijn er concrete stappen om dit te doen, namelijk met de techniek: mapping across.

Tip 7: dissocieer van de faalangst

Om de faalangst te verzwakken kun je allerlei manieren testen om te dissociëren, zoals niet-in-maar-juist-uit je tijdlijn stappen en naar de situatie kijken vanuit een afstandje, zo'n 15 minuten na de gebeurtenis op de tijdlijn. Hier vind je alle dissociatie-technieken.

Tip 8: houd een magische cirkel in je zak, die je altijd kunt gebruiken

Visualisatie- en NLP-technieken zijn vaak ook live te gebruiken op de plek waar jij faalangst ervaart. Zo kan de Circle Of Excellence altijd een fijne houvast bieden in een situatie waarin je faalangst zou ervaren. Heb je bijvoorbeeld faalangst bij jouw verkoopgesprek? Doe de stappen van deze techniek met je coach en stop de Circle Of Excellence in je broekzak. De volgende dag werp je hem uit zodat het kantoor waarin jij jouw verkoopgesprek voert, omsingeld is met deze magische cirkel.

Tip 9: vernietig jouw faalangst met de donkerste scenario's

Voel je wel eens faalangst om je dromen en doelen te behalen? Maak het dan extra noodzakelijk en urgent om die doelen en dromen te halen. Gebruik hiervoor het pijn-plezier-principe, wat gebaseerd is op A Christmas Carol, waarin diverse nare en mooie scenario's nagelopen worden. Als jij die faalangst niet onder controle krijgt… eindig je over een paar jaar als blutte, zwakke loser helemaal alleen… Inderdaad, soms moet je de zachte heelmeester loslaten om iemand over zijn faalangst heen te coachen.

Tip 10: repeteer mentaal jouw prestatie zodat faalangst geen kans heeft

Doe een visualisatie waarin je jouw handeling succesvol uitvoert. Doe dus net als topsporters perfecte repetities in je hoofd. Een specifieke techniek hiervoor is de New Behaviour generator.

Tip 11: test alle NLP- en coach-interventies tot er eentje werkt

Je kunt een van de vele NLP-interventies testen… net zo lang tot er eentje werkt. Kijk hier voor alle NLP-technieken >>

Tip 12: ga op je bek in de arena

Oké, je hebt bij een mentale coach iets gedaan met visualisatie, overtuigingen en gedachten. Top! Je bent klaar en je kunt naar huis. Tijd om de komende maanden thuis te blijven, want je faalangst is opgelost… toch? Nee dus.

Faalangst is ook vaak een gevolg van niet voldoende voorbereid zijn. Dus van je luie kont af en beter voorbereiden. Soms ben je gewoon niet goed genoeg getraind, geschoold of heb je niet genoeg ervaring. Dus: meer trainen en meer leren. Bereid je extra goed voor

Nadat je een mentale techniek hebt gedaan, is het tijd om op de judomat te stappen en te voelen hoe die faalangst nu opeens een stukje anders aanvoelt… en het volgende potje wéér anders! De faalangst verdwijnt helemaal als je in die arena stapt en op je bek gaat met fouten. Zo bouw je vertrouwen op en ben je een koning in de arena.

Faalangst hoort er een beetje bij

Iemand die denkt alles te kunnen en nooit iets fout te doen, heeft geen realistisch zelfbeeld. Het is namelijk onmogelijk dat je alles even goed kunt. Er zijn altijd momenten waarop dingen helemaal fout kunnen gaan. Als je weet dat je ergens niet goed in bent, is het niet meer dan logisch dat je bang bent dat je gaat falen. Gedoseerde faalangst is dus hartstikke prima en zeker geen boeman. Maar er is ook zoiets als “chronische faalangst”: dan ben je bij bijna alles bang dat het mislukt.

Falen is het nieuwe slagen.

Onbalans is het nieuwe balans.

Imperfectie is het nieuwe perfectie.

Faalangst als beperking

In sommige gevallen zijn mensen zo vaak en zo erg bang dat ze iets niet kunnen, dat ze door deze angst niet meer optimaal functioneren. Als ze falen, is dat niet omdat ze iets echt niet kunnen, maar eerder juist omdat ze bang zijn dat ze falen. Door hun angst presteren ze ondermaats. Voortdurend angstig zijn, wil eigenlijk niemand. Het zorgt ervoor dat je minder goed functioneert in het dagelijks leven. Bovendien kun je last krijgen van een laag zelfbeeld.

Verschillende vormen van faalangst

Wist je dat er verschillende varianten van faalangst bestaan?

Wat is sociale faalangst?

Sociale faalangst ontstaat uit contact met anderen. Dit ontstaat als je heel erg bezig bent met at een ander van jou vindt. De angst zit her er vooral in dat je bang dat de ander jou niet goed genoeg vindt, voor wat dan ook. Als je sociale faalangst hebt, zul je elke vorm van kritiek op jou persoonlijk opvatten. Je kunt hier gemakkelijk boos of juist verdrietig van worden.

Wat is motorische faalangst?

Motorische faalangst houdt in dat je moeite voelt bepaalde motorische taken uit te voeren. Motorische taken zijn taken met het lichaam: je handen, voeten, benen, armen en zelfs je hoofd. Voor het leveren van een fysieke prestatie voel je veel spanning. Eigenlijk meer dan nodig zou moeten zijn. Je bent bang dat je bij een simpele taak geen controle hebt over je lichaam.

Wat is cognitieve faalangst?

Cognitieve faalangst houdt in dat je bang bent dat je niet slim genoeg bent, niet genoeg weet, of niet genoeg kennis hebt. De bekendste vorm van cognitieve faalangst is voor een belangrijke toets: je weet dat je veel en goed geleerd hebt, maar toch ben je heel bang dat je gaat falen. Meestal ben je al enkele dagen voor het examen begint heel nerveus. Je bent bang dat je tijdens het examen dichtklapt en opeens de antwoorden op de vragen niet meer weet.

Waar komt faalangst vandaan?

Faalangst komt voor veel mensen vanuit een diepe, fundamentele behoefte zoals waardering. Faalangst heeft dus een positieve intentie. Als mens wil je nu eenmaal gewaardeerd worden. Mensen zijn sociale wezens. Dat betekent dat ze onderdeel willen uitmaken van een groep. Misschien niet van elke groep, maar toch zeker wel van een groep. Zelfs mensen die graag alleen zijn, willen niet áltijd alleen zijn. In de wereld van nu lijkt het alsof je heel veel moet bereiken: je moet studeren, je moet auto leren rijden, je moet je diploma halen, je moet genoeg vrienden hebben, je moet een goede baan krijgen…

Waaraan herken je faalangst?

Faalangst kun je aan verschillende symptomen herkennen:

• Je voelt een knoop in je maag
• Je krijgt hardkloppingen
• Je ligt ’s nachts te woelen en veel wakker
• Je hebt last van hoofdpijn
• Je hyperventileert en loopt rood aan
• Je piekert veel
• Je bent veel bezig met wat anderen over jou kunnen denken
• Je stelt dingen uit (omdat je bang bent dat ze toch niet lukken)
• Je gaat conflicten uit de weg
• Je bent perfectionistisch (je gelooft dat alleen het allerbeste van jezelf goed genoeg is).

Waar komt geldingsdrang vandaan?

De middeleeuwen waren geen prettige tijd om in te leven, maar sommige dingen waren wel beter geleverd. Als je de zoon of dochter was van een boer, dan werd je boer. Werd je in een adellijke familie geboren? Dan werd je priester of ridder of iets dergelijks. Kortom: een hele hoop lag vast. Vandaag de dag lijkt het alsof de wereld aan onze voeten ligt, maar moeten we wel ontzettend hard werken om te komen waar we willen komen (als we al weten waar dat is…)

Er is te veel mogelijk

Je hebt vast weleens het idee gehad dat je stilstond, of dat je je leven aan het weggooien was, terwijl iedereen om je heen aan het groeien, bloeien, feesten en genieten is. Dit FOMO-gevoel komt omdat er zo ongelooflijk veel mogelijk is. In de media worden we eigenlijk doodgegooid met het ideaalplaatje – een goede baan, mooi huis, gelukkig huwelijk en twee fijne kinderen. Alles zou binnen handbereik liggen, maar jij zit thuis te ploeteren, en iedereen lijkt het ideale leven al gegrepen te hebben als we hun social media moeten geloven. Maar is dat wel zo?

Er moet altijd wel iets

Een groot nadeel van de westerse – en nog erger: de Chinese cultuur – is dat je altijd wel iets lijkt te moeten bereiken. Een studie volgen is niet genoeg. Nee, je moet er ook een baantje naast hebben. Je moet een goede stage uitzoeken en eventueel vrijwilligerswerk doen, want anders krijg je geen goede baan. Op de huizenmarkt is het ontzettend moeilijk om een betaalbare woning te vinden. Kortom: het is allemaal zo makkelijk niet. Alles dat je niet bereikt, lijkt al snel op falen. Hierdoor kan het gevoel van faalangst groeien.

Wat als je een functiebeperking hebt?

We zijn lang niet zo mooi, slim of handig als we zouden willen zijn. We hebben allemaal onze tekortkomingen. Sommige mensen hebben een handicap: een fysieke beperking, of iets als dyslexie. Andere mensen hebben misschien een psychische stoornis ontwikkeld, waar lastig vanaf te komen is. Kortom: er zijn altijd redenen aan te wijzen waarom niet “niet normaal” zijn.

Een laag zelfbeeld hebben

Een laag zelfbeeld ontwikkel je meestal al in je jeugd. Het kan ook door een trauma zijn ontstaan. Als je een laag zelfbeeld hebt, dan ben je niet overtuigd van je eigen talenten. Dit kan er weer toe leiden dat je faalangst ontwikkelt. Als je een laag zelfbeeld hebt, zul je je successen eerder toeschrijven aan geluk dan aan hard werk. Falen is geen pech of toeval, maar je eigen domme schuld. Je beloont jezelf niet voor wat je goed doet, maar straft jezelf wel af.

Kun je faalangst overwinnen?

Faalangst is er gelukkig niet voor altijd. Je kunt het ook overwinnen, maar dan moet je wel dapper zijn en uit je schulp durven treden. Het allerbelangrijkste is dat je fouten moet durven maken. De kans dat het de eerste keer goed gaat, is niet zo groot. Falen is heus niets negatiefs, maar een situatie waar je van kunt leren.

Maak een gewoonte van dit: je gedachten relativeren

Aan negatieve gedachten heb je niets. De stemmetjes in je hoofd praten je vaak alleen maar in de put. Het werkt het beste niet alleen met je gevoelens op een situatie te reageren, maar eerst logisch na te denken voor je iets besluit. Gevoelens zijn impulsief en ook niet altijd te rechtvaardigen. Dus: ga je faalangst-gevoelens regelmatig te lijf met een gezonde portie rationele relativering.

Bekende oorzaak van faalangst: de lat ligt te hoog

Als je faalangst ervaart, kan het goed zijn dat je de lat te hoog hebt gelegd voor jezelf. Of misschien heeft je omgeving dat gedaan. Het kan ook heel goed zijn dat de fout niet bij jou, maar bij je omgeving ligt. Deze wil meer van jou dan je op dat moment aankan. Of je bent zelf met te veel dingen tegelijk bezig. Je kunt de uitdagingen gemakkelijk afzonderlijk aan, maar als je alles tegelijk wilt doen, zal dat voor veel mensen al snel te veel druk opleveren.

Deadlines stellen helpt ook tegen faalangst

Als je met deadlines werkt, hou je beter overzicht op wat je moet doen en wanneer je dit moet doen. Je hebt dan opeens geen tijd meer om ook nog eens jouw faalangst ernaast te doen. Dit is een van de bijvangsten van het Parkinson-effect dat geactiveerd wordt dankzij deadlines. Deadlines helpen je te focussen op je taken. Als er taken zijn die te veel tijd innemen en niet per se nodig zijn, kun je deze tijdelijk links laten liggen (vaak is dat iets als… inderdaad: faalangst lopen te voelen), zodat je tijd vrij hebt om te focussen op wat echt belangrijk is. Als je beter kunt focussen, krijg je taken eerder af. Als je merkt dat je gedisciplineerd en snel kunt werken, is dat goed voor je zelfvertrouwen.

Hoe zit het met hooggevoeligheid?

Soms ontstaat faalangst door hooggevoeligheid. Ben jij zo'n hooggevoelig mens, dan komen gevoelens zoals faalangst harder binnen bij je. Mensen die hoog gevoelig zijn (meer last hebben van prikkels), hebben een andere manier van denken en doen. Andere mensen zijn zich hier niet bewust van en zullen het gedrag van hoog gevoelige mensen misschien gaan veroordelen. Dit kan leiden tot onzekerheid en in de ergste gevallen ook tot faalangst.

De werking van faalangst: YouTube legt het je uit

In deze video krijg je een toelichting voor het overwinnen van faalangst van de oprichter van Awake-Academy:

Extra bronnen faalangst

• https://www.psyned.nl/angsten/soorten-angst/faalangst/
• Dit was een artikel dat speciaal over faalangst ging. Zie daarnaast ook dit artikel over algemene angst overwinnen.

Op jouw succes!