Overzicht: alle bekende communicatiemodellen - Met complete (video)uitleg

In dit artikel vind je een overzicht van alle communicatiemodellen die we kennen in de wereld van persoonlijke en professionele ontwikkeling. Lees verder voor een complete lijst met alle communicatiemodellen en bijbehorende uitleg…

Er zijn heel wat verschillende communicatiemodellen. Goed nieuws: in dit artikel gaan we elk bekend communicatiemodel met je bespreken. Maar wat is dat nu eigenlijk precies: een communicatiemodel? Kort gezegd is het een model of schema waarin de relaties tussen de zender van een boodschap, de boodschap zelf en de ontvanger van de boodschap worden weergegeven. Het doel van een model is iets op makkelijke, overzichtelijke wijze uitbeelden. In dit geval: communicatie!

Inhoud van deze pagina:

Overzicht van alle bekende communicatiemodellen

Beginnen bij de basis: zender-ontvanger-model

De meest simpele vorm van een communicatiemodel is het zender-ontvanger-model. De zender is de persoon die de boodschap verstuurt. Dit is de persoon die een brief schrijft, een tekst typt of woorden uitspreekt die voor iemand anders bedoeld zijn. De ontvanger is de persoon die de woorden te zien of te horen krijgt. Deze krijgt de boodschap als signaal binnen. Een super eenvoudig model – toepasselijk om dit overzicht mee te beginnen.

Het AIDA-communicatiemodel

Het AIDA-model is van de hand van E.K. Strong en wordt vooral in de marketing veel gebruikt. Het is een model dat ideaal is voor het opzetten van een reclameplan en een individuele reclame-uiting. Het AIDA-model bestaat uit vier stappen, die ieder door een letter gekenmerkt worden:

(A) Attention – aandacht. Als je een publiek wil bereiken, moet je eerst de aandacht ervan zien te trekken. De meest gebruikte manier om Attention toe te passen is: doe of zeg iets schockerends.
(I) Interest – interesse. Oké, de consument weet nu door die schockerende Attention dat jij, je product of dienst bestaat. De volgende stap is de interesse van de consument wekken. Deze moet je product willen hebben of van je dienst gebruik willen maken. In deze fase spreek je de interesses van de doelgroep aan, zodat je publiek gaat denken: ‘Hey, dit past bij mij, want het is op maat voor mijn situatie!'
(D) Desire – verlangen. Na aandacht en interesse komt verlangen. Verlangen is als het ware interesse die blijft hangen en niet weggaat tot de consument het product of de dienst bezit. In deze fase laat je bijvoorbeeld zien welke voordelen je product of dienst precies heeft. Ook laat je bijvoorbeeld zien hoe populair je product is en wat voor positieve recensies er zijn. Immers: we verlangen datgene wat iedereen heeft.
(A) Action – actie. Als het duidelijk is dat de consument je product wil hebben, moet je hem of haar een middel geven een aankoop bij jou te doen. Deze stap is simpel: zeg iets in de gebiedende wijs. Wat moet je toehoorder nu gaan doen? Zeg het heel precies. Laat bijvoorbeeld zien dat je gemakkelijk in de webshop kunt bestellen en dat de bezorging helemaal gratis is.

Hierna lezen: Ik Voel Me Niet Begrepen [Tips & Opheldering]

Het Lasswell communicatiemodel

Dit communicatiemodel is ontwikkeld door Harold Lasswell. Dit model wordt ook vandaag de dag nog veel gebruikt, vooral binnen de communicatiewetenschappen. In dit klassieke model komen vijf vragen steeds weer terug: wie stuurde de boodschap? Wat was de boodschap? Via welk kanaal werd de boodschap verstuurd? Aan wie was de boodschap bedoeld (wie was de ontvanger?) Welk effect had de boodschap? Dit model wordt met name voor reflectie gebruikt.

Veel voorkomende kritiek op het communicatiemodel van Lasswell is dat er te weinig sprake is van terugkoppeling. Er kan geen feedback worden gegeven. Je kijkt als het ware terug op wat er is gebeurd, maar niet op wat nog komen gaat. Maar goed, daar zijn dan weer andere modellen voor, zoals het feedback-model.

Het identiteitsmodel van Birkigt en Stadler

Dit model focust op imago of reputatie en laat zien hoe die reputatie de identiteit van de organisatie reflecteert. Deze reputatie bestaat uit, of wordt bepaald door vier verschillende elementen:

De persoonlijkheid (deze wordt door de drie andere elementen bepaald)
De communicatie

De communicatie is het uitdragen van de persoonlijkheid van een onderneming. Dit is letterlijk het overdragen van boodschappen vanuit de organisatie naar de doelgroep. Voor een stabiele reputatie is het belangrijk dat de communicatie aansluit bij het gedrag van de organisatie.

Het gedrag

Gedrag is wat de onderneming dagelijks doet. Dit zijn alle handelingen. Hoe gaat het bedrijf om met klanten? Met de eigen medewerkers? Hoe wordt er gereageerd op sociale media? Hoe wordt er met klantenvragen omgegaan? Wordt iedereen respectvol behandeld?

De symbolen

Elke organisatie maakt gebruik van symbolen. Denk hierbij aan logo’s, speciale kleurkeuzes, een eigen huisstijl, maar ook campagnebeelden, slogans en zelfs bepaalde vaste geluiden.

Het communicatiekruispunt van Ruler

Betteke van Ruler heeft het communicatiekruispunt opgesteld voor organisaties om hun communicatiestrategie beter toe te kunnen passen. Belangrijk hierbij is dat je per situatie moet kijken welke situatie het meest geschikt is om toe te passen. Om die juiste strategie te kiezen, maak je van het “Communicatiekruispunt” met verticale en horizontale as gebruik. Op de verticale as staat één- of tweerichtingsverkeer en op de horizontale as de mate van beïnvloeding.

Het model kent vier basisstrategieën:

Informeren – Informatie delen met je doelgroep? Kies informering. Breng de boodschap zo krachtig mogelijk over. Zet je publiek aan het denken en laat hen een eigen mening vormen.
Overtuigen – Ook wel “overreding” genoemd. Dit is niet het wat van de boodschap, maar het hoe. Hoe krachtiger de impact, hoe beter. Informeren is meer objectief, terwijl overtuigen al meer subjectief is.
Dialogiseren – Dit houdt in dat je als organisatie het gesprek aangaat met de doelgroep om meningen en dieperliggende problemen in kaart te brengen. Denk aan een publieke bijeenkomst, maar ook een Webinar of werkoverleg. Hier gaat het om tweerichtingsverkeer zonder dat er sprake hoeft te zijn van beïnvloeding of overtuigen. Ieder deelt zijn eigen inzichten.
Formering – Formering houdt in dat de organisatie met de doelgroep in gesprek gaat en blijft. Deze manier van communiceren wordt gebruikt door lobbyorganisaties en om stakeholders tevreden te houden. Ook hier is sprake van tweerichtingsverkeer, maar wel bewust met beïnvloeding.

Hierna lezen: De 7-38-55-regel: Het Communicatiemodel Van Albert Mehrabian

Het NLP communicatiemodel

Het NLP-communicatiemodel focust heel erg op de zintuigen. Hoe je zintuigen een boodschap waarnemen, bepaalt hoe jij je uiteindelijk gedraagt. De NLP-methode kijkt vooral naar de onbewuste processen in de hersens: het weglaten, vervormen en het generaliseren van informatie. De manier waarop we informatie filteren, bepaalt ons unieke gedachtepatroon… en dus ook onze communicatie.

Hoe filteren we informatie?

Volgens het NLP-model filteren we informatie met name op basis van…

Onze overtuigingen en waarden. Die bepalen namelijk wat wel binnenkomt en wat niet.
Tijd en ruimte (onze zintuigen nemen informatie relatief waar)
Taal (begrijpen we wat er gezegd wordt)
Herinneringen die we hebben en gevoelens die hieraan verbonden zijn.

Het SMCR-model

SMCR is een afkorting van vier doelbegrippen: Source, Message, Channel, Receiver. Hoe de boodschap overkomt is afhankelijk van de communicatieve vaardigheden van de Source (zender), maar ook van wat de Message (boodschap) zelfs. Channel zegt iets over het kanaal waarlangs het wordt verstuurd. Dit kan de krant zijn, face-to-face, telefoon, video call, social media, et cetera. De Receiver moet ook in staat zijn om de boodschap goed te verwerken.

Ben jij bekend met de 5 Axioma’s?

Dit communicatiemodel komt van Oostenrijker Watzlawick. Waar zijn theorie eigenlijk op neerkomt, is dat je altijd communiceert, ook al doe je dat niet bewust. Zelfs niet reageren is een actie. Als de relatie tussen zender en ontvanger niet goed is, of als de boodschap niet duidelijk wordt overgebracht, zal er “ruis” ontstaan. Dit betekent dat wat de zender zegt of doet niet hetzelfde wordt geïnterpreteerd door de ontvanger. Ruis bestaat eigenlijk altijd, maar het is vaak zinvol om dit flink te minderen.

Nog meer communicatiemodellen (lijst)

Hierna lezen: Hoe Socialer Worden? 43 Tips [Sociale Vaardigheden Verbeteren]

Waarom een communicatiemodel gebruiken?

Er zijn verschillende redenen om een communicatiemodel te gebruiken. De belangrijkste is wel dat er vaak miscommunicatie ontstaat: de boodschap die de zender wilde versturen, is niet dezelfde als de boodschap die de ontvanger binnenkrijgt. Kortom: er is iets misgegaan. Maar wat precies? Dit probeer je aan de hand van een communicatiemodel te achterhalen.

Ook voor organisaties

Communicatiemodellen zijn vooral handig binnen organisaties. Op de werkvloer is de kans groter dat je langs elkaar heen werkt, dan wanneer je met familie of vrienden bent. Een slim opgezet communicatiemodel biedt allerlei handige hulpmiddelen voor het voeren van communicatie. Soms is het nodig de communicatie binnen een organisatie bij te sturen en te verbeteren.

Verschillende vormen van communicatie

Het is belangrijk dat je bij het communicatiemodel rekening houdt met verschillende vormen van communicatie. Wie zijn er allemaal betrokken bij de communicatie en hoe persoonlijk is deze?

Massacommunicatie

Massacommunicatie houdt in dat dit openbaar is. Via een medium kan iedereen het inzien en heeft iedereen er toegang toe. De communicatie kan over grote afstand plaatsvinden. Dankzij het internet bijvoorbeeld kun je nieuws volgen van de andere kant van de wereld. Er bestaat ook afstand in tijd: jij leest op een medium over iets dat een uur, twee uur of zelfs een paar dagen geleden al is gebeurd en opgetekend. Massacommunicatie is niet gericht op één persoon.

Interpersoonlijke communicatie

Interpersoonlijke communicatie is de meest directe vorm van communicatie. Deze vorm van communicatie is namelijk face-to-face (dus in levenden lijve: mensen die tegenover elkaar zitten). Het vindt plaats tussen mensen onderling. De betrokkenen kunnen elkaar horen en zien.

Gemedieerde interpersoonlijke communicatie

Soms vindt communicatie plaats tussen twee mensen of twee groepen mensen, zonder dat zich per se in dezelfde ruimte bevinden. Er is dan sprake van een technologisch hulpje. Je kunt denken aan een face-to-face gesprek, maar ook een video call of een telefoongesprek.

De twee kanten van een boodschap

Ben jij bekend met de termen “inhoudsniveau” en “betrekkingsniveau”? Inhoudsniveau houdt de letterlijke woorden in die je gebruikt. Of dat nu gesproken, geschreven of getypte woorden zijn. Betrekkingsniveau heeft te maken met de interpretatie van die woorden. Dit wordt ook bepaald door wat de relatie met de ander (het publiek) is en welke verwachtingen er zijn.

YouTube: bekende communicatiemodellen in kaart gebracht

Via onderstaande link kom je uit bij een video die de drie bekendste modellen van communicatie toelicht:

Praktisch boek over over de communicatiemodellen binnen NLP

Vond je dit een zinvol artikel? Dan wijs ik je tot slot graag op het inspirerende NLP Doe-Boek, zodat we het ook samen in de praktijk gaan brengen. Hierin zitten meer dan 100 verschillende tools, tips en technieken vanuit NLP, waaronder bruikbare challenges om met de verschillende NLP-communicatiemodellen aan de slag te gaan. Bekijk het NLP Doe-Boek hier >>

Hierna lezen: NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander (gebruik deze 7 effectieve tips)

Op jouw succes!